Nadmiar żelaza u dziecka – co oznacza podwyższone żelazo u dziecka?

Dominika Pagacz - Tokarek
Dominika Pagacz - Tokarek

magister farmacji

Wysoki poziom żelaza u dziecka może być wynikiem poważnej choroby jaką jest hemochromatoza, ale również przypadkowego podawania dziecku zbyt dużej ilości żelaza w postaci leków i suplementów. Jakie objawy może powodować za wysokie żelazo u dziecka? 

Nadmiar żelaza u dziecka – co oznacza podwyższone żelazo u dziecka?
źródło: Freepik
Spis treści

Podwyższone żelazo u dziecka – przyczyny

Żelazo to mikroelement niezbędny do prawidłowego rozwoju dziecka. Jednak zarówno niedobór żelaza, jak i jego nadmiar mogą powodować negatywne konsekwencje zdrowotne. O ile wiedza na temat niedoboru żelaza u dzieci i związanych z nim objawów jest całkiem spora, o tyle świadomość społeczeństwa na temat wysokiego poziomu żelaza u dziecka jest dość nikła. Tymczasem podwyższone żelazo u dziecka może być bardzo niebezpieczne. W poważnych przypadkach grozi niewydolnością narządów wewnętrznych, prowadząc nawet do zgonu pacjenta. Większa wiedza o objawach i przyczynach nadmiaru żelaza w organizmie małego pacjenta może pomóc we wcześniejszym wykrywaniu tego stanu i wprowadzeniu zaleceń, które zapobiegną groźnym następstwom wysokiego żelaza u dziecka.

 

Podwyższone żelazo u dziecka – przyczyny to zazwyczaj nadmierne podawanie leków i suplementów w których składzie obecne jest żelazo oraz hemochromatoza. W pierwszej z możliwych sytuacji należy wziąć pod uwagę przypadkowe spożycie przez dziecko dostępnych w jego zasięgu preparatów, które mogą wydawać się mu interesujące. Zdarza się również, że rodzice mając jak najlepsze intencje, podają dziecku różnorodne preparaty witaminowe, wzmacniające odporność i inne, a przy tym nie są świadomi, że wszystkie z nich mogą zawierać w składzie żelazo. O ile bowiem nie jest możliwe przedawkowanie żelaza z pożywienia, o tyle można doprowadzić do nadmiaru żelaza u dziecka wskutek podawania mu zbyt dużych dawek tego pierwiastka. Podwyższone żelazo u dziecka może też wystąpić na skutek wielokrotnych transfuzji krwi, do których dochodzi m.in. u chorych na nowotwory hematologiczne.

 

Wspomnianą przyczyną wysokiego poziomu żelaza może być też hemochromatoza u dzieci. Jest to choroba genetyczna, w której przebiegu dochodzi do nadmiernego odkładania się żelaza w tkankach i narządach. Stopniowo, stan ten prowadzi do ich uszkodzenia oraz zaburzenia ich funkcjonowania.

 

 

Nadmiar żelaza u dziecka – objawy

Za dużo żelaza u dziecka – objawy często są zróżnicowane i mało charakterystyczne. Mogą wystąpić:

 

  • bóle brzucha,
  • biegunka,
  • wymioty,
  • czarne, krwiste stolce,
  • metaliczny posmak w ustach,
  • zaburzenia świadomości,
  • ból i zawroty głowy,
  • nasilona senność, apatia,
  • zmiana zabarwienia skóry – może pojawić się jej bladość lub zażółcenie,
  • odwodnienie,
  • spadek ciśnienia krwi,
  • przyspieszony ale słabo wyczuwalny puls.

 

Podwyższony poziom żelaza u dziecka najczęściej wiąże się z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Przy zatruciu żelazem objawy te mogą ustąpić po kilku godzinach, a następnie powrócić z większym nasileniem. Brak wprowadzenia leczenia może skutkować uszkodzeniem wątroby, nerek i serca.

 

Za dużo żelaza u dziecka może powodować niecharakterystyczne objawy, które początkowo trudno może być powiązać właśnie z nadmiarem żelaza. Typowe są dolegliwości żołądkowo-jelitowe, metaliczny posmak w ustach i zmiana zabarwienia skóry. Może wystąpić też osłabienie, zaburzenia świadomości i zawroty głowy.

 

Wysoki poziom żelaza we krwi u dzieci wywołany hemochromatozą może przez wiele lat pozostać nierozpoznany. Żelazo stopniowo odkłada się w tkankach, powodując takie objawy jak:

 

  • osłabienie,
  • bóle stawów,
  • ból brzucha,
  • spadek masy ciała,
  • ciemne zabarwienie skóry,
  • nadmierne wypadanie włosów.

 

Może też dojść do zaburzenia pracy tarczycy i wzrostu poziomu cukru we krwi. Pojawiają się także zaburzenia pracy serca. Objawy mogą przez wiele lat mieć na tyle niewielkie nasilenie, że nie skłaniają pacjenta czy też jego opiekuna to poszukiwania ich przyczyny. Hemochromatoza często wykrywana jest dopiero u osób dorosłych, gdy dolegliwości zaczynają znacząco wpływać na komfort życia.

 

 

Jak obniżyć żelazo u dziecka?

Podwyższone żelazo u dziecka wymaga analizy możliwej przyczyny tego stanu. Jeśli nadmiar żelaza u dziecka może wynikać z nadmiernej suplementacji, należy zaprzestać podawania mu preparatów z żelazem. Sposób leczenia zależy też od stanu zdrowia małego pacjenta. W sytuacji, gdy poziom żelaza jest lekko przekroczony i jednocześnie nie pojawiają się żadne objawy, wymagana może być jedynie obserwacja dziecka. W przypadku gdy stan zdrowia jest ciężki i pojawiają się oznaki niewydolności narządowej, konieczna jest hospitalizacja pacjenta. Czasami podawany jest dożylnie środek, który wiąże żelazo i pomaga usunąć je z organizmu.

 

Wysokie żelazo u dziecka wywołane hemochromatozą wymaga leczenia pod kontrolą lekarza. Nie dysponujemy lekiem, który umożliwia całkowite wyleczenie tej choroby. Aby obniżyć poziom żelaza stosuje się krwioupusty oraz leki wiążące żelazo. Krwioupusty pozwalają jednorazowo usunąć większą ilość żelaza niż związki chelatujące. Wysoki poziom żelaza we krwi u dzieci wymaga też zmodyfikowania sposobu odżywiania się. Odpowiednia dieta przy nadmiarze żelaza ogranicza dostępność tego pierwiastka.

 

Nadmiar żelaza u dziecka przez bardzo długi czas może pozostawać niewykryty. Czasami kontrolne badanie morfologii wykonywane z innej przyczyny, wskazuje na zaburzenie gospodarki żelazowej. Wczesne wykrycie hemochromatozy u dziecka pozwala uniknąć niebezpiecznych następstw tej choroby. Większa świadomość na temat toksyczności wysokich dawek żelaza i związanych z tym objawów może przyspieszyć zgłoszenie się pacjenta do lekarza. Wiedza na temat ewentualnych konsekwencji wysokiego poziomu żelaza u dziecka może też skłaniać rodziców do świadomego i racjonalnego wybierania suplementów.

Bibliografia

  1. Yuen H.W., Becker W. Iron Toxicity. [Updated 2023 Jun 26]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459224/
  2. Artym J., Zimecki M. Metabolizm żelaza u noworodków i niemowląt z uwzględnieniem roli laktoferyny. Postępy Neonatologii 2020, 4 (26), 15-21.
  3. Raszeja-Wyszomirska J., Milkiewicz P. Hemochromatoza wrodzona. Medycyna po Dyplomie 2014, 02.

Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

Zobacz więcej artykułów

  • Anemia w ciąży - czy zawsze trzeba suplementować żelazo w ciąży?
    witaminy
    Anemia w ciąży - czy zawsze trzeba suplementować żelazo w ciąży?

    Niedobór żelaza w ciąży dotyczy ok. 20-40% kobiet w Europie. Czy w związku z tym suplementacja żelaza zalecana jest wszystkim kobietom oczekującym dziecka? Jakie mogą być konsekwencje niedoboru oraz nadmiaru żelaza w ciąży?

  • Żelazo – właściwości, normy, rola w organizmie
    żelazo
    Żelazo – właściwości, normy, rola w organizmie

    Żelazo jest niezbędne przede wszystkim do efektywnego oddychania komórkowego i utrzymywania wydajnej pracy komórek. Nie jest to jednak jedyna rola, jaką w organizmie pełni żelazo. Na co wpływa ten pierwiastek? Jakie jest jego zalecane dzienne spożycie? Z artykułu dowiesz się też, u których osób zapotrzebowanie na żelazo jest większe i z jaką witaminą żelazo lepiej wchłania się z przewodu pokarmowego.

  • Żelazo w ciąży – normy, nadmiar, zalecenia
    żelazo
    Żelazo w ciąży – normy, nadmiar, zalecenia

    Suplementacja żelaza dla ciężarnych nie jest zalecana rutynowo. Nadmiar tego składnika w organizmie przyszłej mamy może bowiem zwiększać ryzyko wystąpienia insulinooporności, cukrzycy ciążowej oraz stanu przedrzucawkowego. Niebezpieczny jest również niedobór tego pierwiastka. Jaka jest norma żelaza w ciąży? Kiedy konieczna jest suplementacja tego związku? 

  • Dieta na niedobór żelaza – co jeść, a czego unikać?
    żelazo
    Dieta na niedobór żelaza – co jeść, a czego unikać?

    Żelazo hemowe pochodzące z produktów zwierzęcych wchłania się w większym stopniu niż żelazo niehemowe, którego źródłem są głównie rośliny. Które produkty są szczególnie bogate w ten składnik mineralny? Co jeść na niedobór żelaza aby uzupełnić jego ilość w organizmie? Które produkty warto spożywać jednocześnie, a których lepiej ze sobą nie łączyć?

  • Dieta przy nadmiarze żelaza - co jeść, a czego unikać?
    żelazo
    Dieta przy nadmiarze żelaza - co jeść, a czego unikać?

    Przeciążenie żelazem nazywane też hematochromatozą skutkuje nadmiernym stężeniem pierwiastka w organizmie. W takim wypadku żelazo może kumulować się w wątrobie, nerkach, tarczycy oraz innych ważnych narządach i powodować ich uszkodzenie. Jak ograniczać nadmiar żelaza w codziennej diecie? Jakie produkty są dopuszczone u chorych na hematochromatozę, a jakie są przeciwwskazane?