Zatrucie pokarmowe u dzieci – objawy i leczenie

Przyczyny zatruć u dzieci

Zatrucie pokarmowe u dzieci pojawia się, gdy mały pacjent spożyje pokarm z chorobotwórczymi mikroorganizmami lub produkowanymi przez nie toksynami. Patogeny mogą zacząć rozwijać się w jedzeniu już na etapie jego wytwarzania lub później, podczas przetwarzania, przechowywania lub przyrządzania. Zatrucie pokarmowe u dzieci występuje głównie w cieplejszym okresie roku.

Przyczyny zatruć u dzieci to głównie bakterie, wirusy, pasożyty lub produkowane przez mikroorganizmy toksyny. Źródłem chorobotwórczych patogenów może być m.in. mięso, owoce morza, żywność w puszkach, mleko i przetwory mleczne, jaja, surowe warzywa i inne produkty rolne. Zatrucia mogą zostać wywołane również przypadkowym spożyciem niejadalnych grzybów, roślin, przypadkowym zażyciem leków lub środków czystości stosowanych w domu.

Jak uniknąć zatrucia pokarmowego?

Aby ograniczyć ryzyko rozwoju zatrucia żołądkowego u dzieci warto uczyć je częstego mycia rąk (i samemu również to robić). Konieczne jest też zadbanie o prawidłowe przechowywanie i przygotowywanie żywności, a szczególnie wymienionych wyżej produktów, które najczęściej stanowią źródło zatrucia. Warzywa i owoce zawsze należy dokładnie oczyścić i usunąć obszary, które są obtłuczone lub w inny sposób uszkodzone. Nie zaleca się myć mięsa ani owoców morza, aby uniknąć rozprzestrzeniania bakterii po kuchni. Istotne jest jednak dokładne umycie rąk po kontakcie z tymi produktami. O innych sposobach zapobiegania zatruciom pokarmowym pisaliśmy w artykule: Zatrucie pokarmowe u dorosłych – jak sobie z nim poradzić?.

Objawy zatrucia pokarmowego u dziecka

Zatrucie u dzieci może mieć różny przebieg, w zależności od konkretnej przyczyny zatrucia i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Wśród najczęstszych objawów zatrucia pokarmowego u dziecka znajdują się:

• nudności i wymioty,
• biegunka,
• stan podgorączkowy lub gorączka – przy zatruciu pokarmowym u niemowlaka temperatura ciała zazwyczaj jest prawidłowa. Gorączka (również ta wysoka) najczęściej pojawia się u starszych dzieci),
• zmiana w zachowaniu dziecka – może być ono rozdrażnione, pobudzone lub wręcz przeciwnie – apatyczne, senne i pozbawione energii,
• ból brzucha,
• bóle mięśniowe,
• dreszcze,
• objawy odwodnienia – np. bóle głowy, zapadnięte gałki oczne, zapadnięte ciemiączko. O objawach odwodnienia u dzieci można przeczytać w artykule: Odwodnienie u dzieci i niemowląt – jak rozpoznać?.

Objawy zatrucia u dzieci to najczęściej wymioty, biegunka, bóle brzucha i gorączka. Rzadziej pojawiają się inne, wymienione wyżej symptomy lub zmiany skórne. Dolegliwości mogą mieć różne nasilenie – od łagodnego po ciężkie.

Zatrucie – ile trwa? Zatrucie pokarmowe u dzieci utrzymuje się przez różny okres czasu, co jest zależne głównie od przyczyny zatrucia. Objawy mogą trwać kilka godzin, a w niektórych przypadkach nawet kilka dni. Zazwyczaj jednak, zatrucie u dzieci trwa krótko.

Jak złagodzić objawy zatrucia pokarmowego u dziecka?

Zatrucie pokarmowe u dzieci, w zależności od ciężkości jego przebiegu, może być leczone w warunkach domowych lub wymaga skierowania pacjenta do szpitala. Istotny jest stopień nasilenia objawów, stan dziecka oraz ewentualny stopień odwodnienia organizmu. Przy łagodnych zatruciach u dzieci hospitalizacja najczęściej nie jest konieczna. Należy jednak zadbać o nawadnianie małego pacjenta. Im jest on młodszy, tym odwodnienie rozwija się szybciej i jest bardziej groźne. W przypadku biegunki, warto zastosować elektrolity, takie jak Orsalit lub Gastrolit. Skutecznie uzupełniają one traconą wodę i elektrolity, a dzięki temu chronią przed odwodnieniem organizmu.

Wspomagająco, można sięgnąć po lek na biegunkę z diosmektytem (np. Smecta), który powleka błonę śluzową układu pokarmowego, ogranicza jej kontakt z czynnikami drażniącymi oraz adsorbuje bakterie, wirusy i toksyny. Smecta zalecana jest u dzieci od 2. roku życia. Ostrożność należy zachować podając dziecku lek z loperamidem (np. Stoperan, Laremid), który można stosować od 6. roku życia. Loperamid spowalniając perystaltykę jelit może wydłużać czas przebywania bakterii w jelitach. Lek ten jest więc przeciwwskazany przy zapaleniu jelit powodowanym przez bakterie.

Na zatrucie pokarmowe u dzieci warto zastosować też probiotyk. Może stanowić on uzupełnienie leczenia. Spośród probiotyków, przy zatruciu pokarmowym najlepiej sięgnąć po preparat zawierający Lactobacillus rhamnosus GG (np. Flostrum Baby, Dicoflor, Loggic60)  lub drożdżaki Saccharomyces boulardii (np. Enterol). Probiotyki warto stosować jeszcze kilka dni od momentu ustąpienia objawów zatrucia.

W jaki sposób odżywiać się po przebytym zatruciu pokarmowym?

Zatrucie pokarmowe u dzieci często wiąże się ze spadkiem apetytu. U małych dzieci, zalecana jest kontynuacja karmienia piersią lub mlekiem modyfikowanym, choć ilość spożywanego pokarmu podczas choroby może być mniejsza niż zazwyczaj. U starszych dzieci warto dostosować się do ich preferencji pokarmowych. Spożywanie zdrowych, zróżnicowanych posiłków stanowi źródło cennych składników odżywczych, które są niezwykle istotne w procesie powrotu do zdrowia.

Po przebytym zatruciu pokarmowym, apetyt stopniowo powraca. Nie ma potrzeby stosowania wówczas żadnych specjalnych diet. Można kontynuować sposób odżywiania sprzed choroby. Restrykcyjne diety przy zatruciu pokarmowym nie wspomagają leczenia, dlatego nie są obecnie zalecane.

Zatrucie pokarmowe u dzieci to częsty problem, szczególnie w okresie letnim. Przestrzeganie ogólnych zasad higieny jest najlepszym sposobem zapobiegania zatruciom. W przypadku ich wystąpienia, kluczowe jest nawadnianie chorego i łagodzenie pojawiających się objawów. Przy łagodnym zatruciach pokarmowych u dzieci zazwyczaj wystarczy przyjmowanie elektrolitów, a wspomagająco również środków adsorbujących i probiotyków. Objawy zatrucia pokarmowego u dziecka najczęściej utrzymują się kilka godzin lub kilka dni i stopniowo, samoistnie ustępują.