Fluoroza zębów u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Fluoroza zębów – przyczyny

Fluoroza to zaburzenie prawidłowego rozwoju szkliwa zębów. Jest ono wynikiem ekspozycji na wysoką dawkę fluoru. Największe zagrożenie jej wystąpienia dotyczy dzieci w wieku od 1 do 4 lat. Po ukończeniu 8 roku życia jest ono już znacząco niższe. Fluoroza zębów może rozwinąć się w wyniku częstego spożywania wody z wysokim stężeniem fluoru czy też nieprawidłowego/nadmiernego stosowania produktów do higieny jamy ustnej zawierających fluor. Suplementy zawierające witaminy i minerały rzadko mają w składzie fluor. 

Fluoroza u dzieci może rozwinąć się zarówno na zębach mlecznych, jak i stałych. Trudno znaleźć wiarygodne dane dotyczące częstotliwości występowania tego zaburzenia w Polsce. W Stanach Zjednoczonych fluoroza rozwija się stosunkowo często. Szacuje się, że pojawia się ona u ok. 23% populacji. Najczęściej ma jednak łagodne lub umiarkowane nasilenie. Rzadko rozpoznawana jest fluoroza o dużym nasileniu.

Pierwiastki należące do mikroelementów, takie jak fluor, są potrzebne do zachowania zdrowia. Fluor jest szczególnie istotny dla utrzymania odpowiedniego stanu zębów. Jednak w przypadku tego mikroskładnika bardzo ważna jest jego optymalna podaż. Niedobór fluoru zwiększa podatność zębów na rozwój próchnicy, a jego nadmiar może prowadzić do rozwoju fluorozy.

Fluoroza – objawy

Fluoroza zębów może mieć nieco inny przebieg u każdego pacjenta. Pojawiające się objawy oraz ich nasilenie zależą bowiem chociażby od stężenia fluoru w organizmie, czasu ekspozycji, ogólnego stanu odżywienia organizmu oraz indywidualnej reakcji na nadmiar fluoru. Narażenie więc dwóch osób nawet na tak samo wysokie stężenie fluoru może prowadzić do rozwoju fluorozy o różnym stopniu nasilenia.

Fluoroza u dzieci, mająca łagodny przebieg, może objawiać się występowaniem przebarwień, zmętnień na powierzchni szkliwa. Przy dobrym oświetleniu można zauważyć poziome linie, prążki lub plamki na zębach. Ich zabarwienie może być różne. Najczęściej jest ono białe, choć mogą też wystąpić zmiany w kolorze żółtym lub brązowym. Szkliwo staje się bardziej porowate i może ulec pękaniu. Zazwyczaj, przy łagodnej fluorozie zębów pojawiają się białe prążki, a przy większym nasileniu tego zaburzenia, zmiany mają inne zabarwienie. Szkliwo z czasem staje się bardziej podatne na uszkodzenie i nadwrażliwe.

W czym jest fluor? Pierwiastek ten znajduje się w wodzie pitnej. Jest on też częstym składnikiem past do zębów. Na opakowaniu pasty zazwyczaj widnieje zastosowane stężenie fluoru. U małych dzieci powinno być ono niższe, a u nastolatków i dorosłych może być wyższe.

Fluoroza – jak się jej pozbyć?

Fluoroza zębów o niewielkim nasileniu może zostać przeoczona. Zmiany mogą być bowiem zauważalne dopiero przy użyciu dobrego oświetlenia. Niewielkie przebarwienia nie zawsze wymagają leczenia. Te, które są mało widoczne, mogą nie przeszkadzać pacjentom na tyle, aby chcieli je usunąć. Należy jednak zaznaczyć, że pojawiające się zmiany na szkliwie nie znikną samoistnie. 

Fluoroza - leczenie jest wprowadzane głównie u osób, które zmagają się z bardziej nasilonymi przebarwieniami. Obecnie dostępne są różne sposoby pozbycia się nieestetycznych zmian spowodowanych fluorozą. W każdym przypadku stomatolog wspólnie z pacjentem powinien dobrać najlepszą dla niego metodę leczenia fluorozy. Przebarwień można pozbyć się poprzez poddanie się zabiegowi wybielania zębów. W tym przypadku wskazane jest jednak przeprowadzenie zabiegu pod okiem doświadczonego specjalisty, a nie samodzielnie w domu. Placówki stomatologiczne oferują też inne metody leczenia fluorozy, takie jak stosowanie żywicy, wykonanie wypełnień, licówek lub koron. Te ostatnie są szczególnie często rekomendowane osobom, u których zmiany wywołane fluorozą są zaawansowane, a szkliwo znacznie uszkodzone.

Fluoroza u dzieci – jak jej zapobiegać?

Fluoroza – leczenie nie będzie konieczne, jeśli wprowadzi się pewne zasady profilaktyki tego zaburzenia:

·         unikanie częstego spożywania wody o wysokim stężeniu fluoru – mieszkając na obszarach, na których poziom fluoru może być podwyższony i jednocześnie korzystając z prywatnego ujęcia wody warto sprawdzić zawartość poszczególnych pierwiastków. Dostępne są też wody butelkowane o podwyższonej zawartości fluoru – ich częste spożywanie lub wykorzystywanie np. do przygotowywania posiłków może skutkować nadmiarem fluoru w organizmie,

·         szczotkowanie zębów 2 razy dziennie przy użyciu pasty o określonym stężeniu fluoru. U dzieci do 6 roku życia wynosi ono zazwyczaj 1000 ppm (może być jednak niższe, jeśli woda pitna jest bogata we fluor), a u dzieci  w wieku powyżej 6 lat powinno ono wynosić ok. 1450 ppm. Ważne jest nakładanie na szczoteczkę odpowiedniej ilości pasty: śladowa ilość u dzieci do 2 roku życia, wielkość odpowiadająca ziarnku groszku u dzieci w wieku 2-6 lat oraz pasta o długości 1-2 cm u dzieci po 6 roku życia,

·         szczotkowanie zębów przez rodziców – w pierwszych latach życia to opiekunowie powinni dbać o dokładne mycie zębów. 

Szkodliwość fluoru dla dzieci dotyczy narażenia na zbyt wysoką dawkę tego pierwiastka. Trudno ocenić, jak częsty jest to problem na terenie Polski. Prawdopodobnie częściej występuje on na obszarach, w których woda pitna ma wysoką zawartość fluoru. O ile woda dostarczana przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne jest na bieżąco kontrolowana pod względem chociażby właśnie zawartości różnych pierwiastków, o tyle taki monitoring nie jest obowiązkowy w przypadku własnych ujęć wody. A z tych korzysta znaczna część społeczeństwa. Fluoroza jest zaburzeniem, którego objawy samoistnie nie ustąpią. Jeśli zachodzi potrzeba jej leczenia, można wykorzystać do tego celu różne metody, a w wyborze jednej z nich (lub połączenia kilku sposobów leczenia) powinien pomóc stomatolog.