Fluor w organizmie – czym skutkuje jego nadmiar i niedobór?

Fluor – co to za pierwiastek?

Fluor – pierwiastek ten należy do mikroelementów. Obecny jest w większości tkanek, ale największa jego koncentracja znajduje się w kościach i zębach. Fluor w organizmie pełni wiele funkcji, a kojarzony jest głównie z zapobieganiem rozwojowi próchnicy. Po przyjęciu doustnym dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Około połowa przyswojonej dawki fluoru zostaje zatrzymana w organizmie, a pozostała część ulega wydaleniu z moczem. W przypadku dzieci proporcje te są nieco inne – większa część fluoru pozostaje w organizmie.

Fluor występuje w wielu produktach spożywczych. Jest on powszechnie obecny również w pastach do zębów oraz innych produktach wykorzystywanych do codziennej pielęgnacji jamy ustnej. Preparat zawierający witaminy i minerały, mimo bogatego zestawu składników odżywczych, raczej nie ma w składzie fluoru.

Co to jest fluor? Pierwiastek ten jest kluczowy dla zachowania zdrowych kości i zębów. Ilość fluoru, która jest wchłaniana i zatrzymywana w organizmie jest odwrotnie proporcjonalna do wieku – u dzieci dochodzi do zatrzymywania w kościach znacząco większej ilości fluoru niż u osób starszych.

Fluor – właściwości i zastosowanie

Pierwiastek fluor działa ochronnie na szkliwo. Wbudowuje się w jego powierzchnię i zapobiega jego uszkodzeniu. Fluor skutecznie chroni przed demineralizacją szkliwa. Mikroelement ten (jakie są mikroskładniki ) posiada zdolność do zaburzania metabolizmu i namnażania się bakterii, które w dużej mierze przyczyniają się do rozwoju próchnicy. Fluorki zmniejszają też nadwrażliwość zębów na bodźce termiczne i chemiczne. Fluor w organizmie wpływa także na utrzymanie zdrowia układu kostnego. Stymuluje proces powstawania kości.

Zastosowanie fluoru ma związek przede wszystkim z korzystnym wpływem tego pierwiastka na stan zębów. Wykorzystuje się go w profilaktyce próchnicy, przy odwapnieniu szkliwa, nadwrażliwości szyjek zębowych, a także w przypadku zaburzenia rozwoju twardych tkanek zębów.

Fluor – ile go spożywać?

W celu uniknięcia skutków niedoboru fluoru wystarczające dzienne spożycie tego pierwiastka wynosi:

·         0,01 mg dla dzieci od urodzenia do ukończenia 6 miesięcy życia,

·         0,5 mg dla dzieci w drugim półroczu życia,

·         0,7 mg dla dzieci w wieku 1-3 lata,

·         1,0 mg dla dzieci w wieku 4-6 lat,

·         1,2 mg dla dzieci w wieku 7-9 lat,

·         2 mg dla dzieci w wieku 10-12 lat,

·         3 mg dla nastolatków w wieku 13-18 lat,

·         3 mg dla dorosłych kobiet, również w okresie ciąży i laktacji,

·         4 mg dla dorosłych mężczyzn.

Taka ilość fluoru uważana jest za wystarczającą, aby chronić szkliwo i jednocześnie za bezpieczną, aby nie doszło do rozwoju fluorozy. 

Nadmiar fluoru – objawy

Szkodliwość fluoru to temat, który pojawia się głównie w kontekście możliwego przedawkowania tego pierwiastka przez małe dzieci. Długotrwały nadmiar fluoru może prowadzić do rozwoju fluorozy. Objawia się ona występowaniem nieestetycznych przebarwień na powierzchni szkliwa. Mogą mieć one postać białawych lub brązowawych linii/plamek. Objawy zatrucia fluorem to również zaburzenia pracy nerek i mięśni. 

Przyjmowanie dużych dawek fluoru przez dłuższy okres czasu negatywnie wpływa też na stan kości. Wzrasta gęstość kości i pojawiają się tego określone objawy. Może dojść do zwapnienia więzadeł, rozwoju osteoporozy i zwiększonej łamliwości kości. Przewlekłe zatrucie fluorem może wówczas objawiać się bólami stawów oraz ich zmniejszoną ruchomością. 

O ile fluoroza zębów jest stosunkowo łatwa do rozpoznania, o tyle zmiany w szkielecie można błędnie zdiagnozować chociażby jako zwyrodnieniową chorobę stawów. Fluoroza kości najczęściej pojawia się przy dużym nadmiarze fluoru.

Ostre zatrucie fluorem, do którego dochodzi w wyniku incydentalnego spożycia dużej dawki tego pierwiastka, powoduje pojawienie się nudności, bólu brzucha, wymiotów, bólu głowy, osłabienia  i duszności. Może też dojść do zaburzenia pracy serca. 

Zatrucie fluorem u dzieci – objawy fluorozy u dziecka zależą od stopnia nadmiaru fluoru. Początkowo można zauważyć zmianę zabarwienia szkliwa. Przy łagodnej fluorozie pojawiają się białe plamki lub linie, które zazwyczaj występują na szczytach guzków zębów lub w obrębie brzegów siecznych zębów. Im bardziej zaawansowana jest fluoroza, tym ząb jest w większym stopniu przebarwiony i nieprzejrzysty. W ciężkich przypadkach dochodzi do demineralizacji szkliwa.

Jak usunąć fluor z organizmu? Przy ostrym zatruciu fluorem konieczne jest szybkie uzyskanie pomocy medycznej. Przyjmuje się, że śmiertelna dawka fluoru dla dzieci wynosi 15 mg/kg masy ciała, a dla osób dorosłych 32-64 mg/ kg masy ciała. Przy rozpoznaniu łagodnych objawów fluorozy ważne jest przeanalizowanie źródeł fluoru i dawki, która dostarczana jest do organizmu. Konieczne jest wówczas ograniczenie spożycia fluoru.

Skutki niedoboru fluoru

Niedobór fluoru negatywnie wpływa na szkliwo i stan zębów. Zmniejsza twardość szkliwa i zwiększa jego podatność na uszkodzenie. Może być ono bardziej wrażliwe na bodźce chemiczne, termiczne czy biologiczne. Zęby stają się też mniej odporne na działanie bakterii próchnicotwórczych. Niedobór fluoru powoduje także obniżenie wytrzymałości kości.

W czym jest fluor?

Fluor – gdzie występuje? Pierwiastek ten występuje w wielu produktach spożywczych, choć w niewielkiej ilości. Największą zawartością fluoru wyróżnia się woda pitna. Ilość fluoru w wodzie jest jednak bardzo zróżnicowana. Stosunkowo sporą zawartość fluoru ma herbata i inne napoje przygotowywane na bazie wody pitej. Produkty bogate we fluor to również ryby. Ponadto pierwiastek ten znajduje się w produktach zbożowych, serach podpuszczkowych, warzywach i mięsie.

W czym jest fluor? Ważnym źródłem fluoru są też produkty do higieny jamy ustnej. Związki fluoru występują w większości past do zębów. Można znaleźć je także w płynach do płukania ust, niciach dentystycznych i żelach stomatologicznych. Produkty te różnią się zawartością fluoru. W pastach do zębów dla małych dzieci stężenie tego pierwiastka jest niższe niż w pastach przeznaczonych dla starszych pociech, nastolatków czy dorosłych. Miejscowe stosowanie produktów z fluorem umożliwia bezpośrednie wzmacnianie zębów obecnych w jamie ustnej. Fluor z pasty do zębów lub innego preparatu wbudowuje się w szkliwo, zwiększając jego odporność na niekorzystne czynniki zewnętrzne.

Fluor znajduje się też w wybranych lekach bez recepty, takich jak żele Elmex i Fluormex. Są one zalecane zarówno do stosowania profilaktycznego, jak i leczniczego. W razie potrzeby, mogą z nich korzystać również dzieci, ale jedynie pod nadzorem dorosłego.

Fluor jest potrzebny dla zachowania zdrowych zębów, a także kości. Wzmacnia szkliwo i ogranicza ryzyko rozwoju próchnicy, która obecnie występuje powszechnie nie tylko wśród dzieci, ale również dorosłych. Rozsądne korzystanie z produktów z fluorem pozwala dostarczyć taką ilość tego pierwiastka, która wystarcza do zadbania o zdrowie zębów i kości. Przy racjonalnym stosowaniu produktów z fluorem nie ma obawy o jego toksyczne działanie.