Angina u dziecka - jak ją rozpoznać i kiedy iść do lekarza?

Angina bakteryjna u dziecka

Za 15-30% przypadków angin u dzieci odpowiadają bakterie. Niemal zawsze chorobę wywołuje paciorkowiec ropotwórczy- Streptococcus pyogenes. Angina ropna u dzieci rozwija się na sutek bezpośredniego kontaktu z osobą chorą lub aktywacji nosicielstwa. Niemniej jednak angina bakteryjna nie jest bardzo zakaźną chorobą. Ryzyko rozwoju choroby po kontakcie z zainfekowanym członkiem rodziny wynosi około 10%. Paciorkowcowa angina- objawy u dzieci zwykle między 5. a 11. rokiem życia obejmują głównie:

·         Ból gardła, nasilający się przy połykaniu, związany z częstym odmawianiem jedzenia przez dzieci chore na anginę ropną,

·         Powiększenie węzłów chłonnych, 

·         Obrzęk migdałków, podniebienia oraz żółtawy nalot określany jako włóknikowy,

·         Gorączka przekraczająca 38°C,

·         Ogólne złe samopoczucie- ból głowy, stawów, dreszcze.

Symptomy choroby pojawiają się dość nagle. Zwykle wygląda to tak, że angina ropna u dzieci objawy daje również mniej typowe dla infekcji gardła, a mianowicie- ból brzucha, nudności, czy wymioty.

Oprócz oceny symptomów chorobowych anginę bakteryjną u dzieci diagnozuje się, wykonując posiew na podstawie pobranego wymazu z gardła. Może to zrobić w warunkach laboratoryjnych lub z wykorzystaniem szybkiego testu płytkowego, który można nabyć w każdej aptece. Wielu lekarzy pierwszego kontaktu równie korzysta z niego w swoich gabinetach. Test ten pozwala na wykrycie antygenów Streptococcus pyogenes obecnych w próbce przygotowanej na podstawie wymazu z gardła. Wynik można uzyskać już po kilku minutach. Warto pamiętać, że sam pozytywny wynik testu nie jest podstawą do wdrożenia antybiotykoterapii, u pacjenta muszą wystąpić również charakterystyczne dla anginy paciorkowcowej objawy. Częstym problemem są fałszywie dodatnie wyniki szybkiego testu płytkowego u nosicieli Streptococcus pyogenes.

W diagnostyce wykorzystuje się również skalę punktową oceny prawdopodobieństwa zakażenia Streptococcus pyogenes. Uwzględnia się w niej m.in. takie kwestie jak: 

·         Występowanie gorączki powyżej 38°C,

·         Brak kaszlu,

·         Powiększone węzły chłonne szyjne przednie,

·         Nalot włóknikowy i obrzęk migdałków,

·         Wiek pacjenta 3-14 lat.

Za każdy z objawów oraz za przedział wiekowy można dostać 1 pkt. Uzyskanie 3-4 pkt. wiąże się z dużym prawdopodobieństwem zakażenia paciorkowcowego.

Bakteryjna angina u dzieci- ile trwa? Jeśli diagnoza zostanie właściwie postawione i odpowiednio wcześnie rozpocznie się antybiotykoterapię, samopoczucie dziecka poprawia się już po kilku dniach. Warto jednak pamiętać, że mimo tego antybiotyk należy podawać maluchowi do końca. Zalecana jest również odpowiednio długa izolacja chorego w trosce głównie o jego zdrowie, ponieważ mały pacjent średnio po upływie doby od rozpoczęcia leczenia nie będzie już zarażał.

Angina wirusowa u dziecka

U ogromnej większości małych pacjentów zapalenie gardła i migdałków podniebiennych ma jednak podłoże wirusowe. Rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirus Epsteina–Barr, Coxsackie, Herpes simplex i inne odpowiadają za blisko 70–85% zakażeń u dzieci. Typowa wirusowa angina u dzieci objawia się:

·         Bólem, obrzękiem i zaczerwienieniem gardła,

·         Pogorszeniem samopoczucia,

·         Gorączką, zwykle nieprzekraczającą 38°C

·         Objawami dodatkowymi wskazującymi na infekcję wirusową, tj. katar, kichanie, kaszel, chrypka, czy zapalenie spojówek.

Angina wirusowa u dziecka: objawy mononukleozy zakaźnej wywołanej przez wirus Epsteina- Barr mogą być znacznie bardziej nasilone, szczególnie jeśli chodzi o wysoką gorączkę. W przebiegu tego typu infekcji pojawia się także powiększenie śledziony i wątroby oraz grudkowa wysypka skórna. Migdałki natomiast są obustronnie obrzęknięte i pokryte nalotem, a węzły chłonne znacznie powiększone. Tego typu objawy mylnie mogą wskazywać na anginę bakteryjną. Błędna diagnoza z kolei skutkuje wprowadzeniem niewłaściwego leczenia oraz zwiększa ryzyko powikłań. Dlatego tak ważna jest kwestia: angina bakteryjna czy wirusowa.

Niemal każdy objaw anginy wirusowej[FP3]  narasta stopniowo, a choroba ma łagodny przebieg. Rzadko też występują powikłania po tego typu chorobie, wyjątkiem jest zakażenie wirusem Epsteina-Barr oraz wtórna infekcja bakteryjna. Ile trwa angina u dziecka o etiologii wirusowej? Zwykle objawy choroby ustępują po tygodniu. Ważne, aby w czasie infekcji zapewnić dziecku odpoczynek, nawodnienie oraz stosować farmaceutyki łagodzące dolegliwości związane z zapaleniem gardła.

Angina u dziecka leczenie

Podobnie jak angina u dorosłych, również zapalenie gardła u dzieci podlega leczeniu w zależności od czynnika etiologicznego wywołującego chorobę. Dlatego, zanim zastanowimy się co na anginę u dzieci, warto zgłosić się z gorączką i bólem gardła do pediatry. Angina wirusowa podlega leczeniu objawowemu. Oznacza to, że nie zwalcza się bezpośredniej przyczyny zakażenia, ale niweluje się objawy choroby. W przeciwieństwie do leczenia anginy bakteryjnej u dzieci, w przypadku której ważne jest wdrożenie antybiotyku, który zwalcza bezpośrednią przyczynę zakażenia- bakterię Streptococcus pyogenes. Antybiotykiem pierwszego rzutu wykazującym skuteczność wobec tego szczepu jest fenoksymetylopenicylina. Jej dawkę w zależności od masy ciała dziecka ustala lekarz. Na rynku dostępna jest zawiesina dla najmłodszych zawierająca ten składnik. W przypadku występowania u dziecka uczulenia na penicylinę w terapii anginy bakteryjnej stosuje się makrolidy, zwykle klarytromycynę lub azytromycynę, bądź cefalosporynę- cefadroksyl. Antybiotykoterapia wprowadzona odpowiednio szybko nie tylko przyspieszy powrót do zdrowia, ale przede wszystkim zapobiegnie powikłaniom, jakie może nieść za sobą angina ropna u dzieci. Mowa tutaj m.in. o ropniu okołomigdałkowym, zapaleniu węzłów chłonnych, ucha środkowego, wyrostka sutkowatego, czy też zatok przynosowych.

Ból gardła, gorączka to dolegliwości występujące zawsze w przebiegu zapalenia błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych. Dlatego, aby je załagodzić, warto sięgać po leki przeciwbólowe i przeciwzapalne na gardło oraz środki przeciwgorączkowe. Jakie farmaceutyki są bezpieczne dla najmłodszych? Jeśli chodzi o doustne leki na gorączkę i ból to u dzieci stosuje się zawiesiny z paracetamolem lub ibuprofenem. Ta druga substancja charakteryzuje się dodatkowo działaniem przeciwzapalnym, dlatego też jest częściej rekomendowana w stanach zapalnych gardła. 

Angina u dziecka- jak leczyć ból gardła? W przypadku dzieci sprawdzą się spraye do gardła o miejscowym działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym, przeciwobrzękowym, a także przeciwdrobnoustrojowym. Na rynku dostępne są m.in. spraye do gardła z chlorowodorkiem benzydaminy, które można stosować już u niemowląt. Alternatywą jest spray dla dzieci powyżej 30.miesiąca życia, zwierający składnik miejscowo znieczulający- lignokainę oraz substancję o działaniu przeciwdrobnoustrojowym- chlorheksydynę. Można sięgać również po inne preparaty na gardło dedykowane najmłodszym, tj. nawilżające spraye do gardła z porostem islandzkim, bądź jonami srebra, czy w przypadku starszych dzieci- pastylki do ssania.

W czasie choroby nie można zapominać również o odpoczynku i nawodnieniu małego pacjenta. Dziecko na czas choroby powinno zostać w domu, wysypiać się i nie przemęczać.

Nawracająca angina u dziecka i ryzyko powikłań

Wielu rodziców zadaje sobie pytanie: skąd angina u dziecka? Szczególnie jeśli choroba występuje kilka razy do roku. Może mieć to związek z kilkoma kwestiami:

·         Niewłaściwie prowadzone leczenie- zbyt krótka antybiotykoterapia, dobór niewłaściwego farmaceutyku. Jeśli nie ma przeciwwskazań zaleca się stosowanie fenoksymetylopenicyliny przez 10 dni.

·         Spadek odporności- co ma szczególne znaczenie gdy dziecko jest nosicielem paciorkowca ropotwórczego, a także gdy przebywa w żłobku, przedszkolu, czy szkole, gdzie drobnoustroje chorobotwórcze łatwo się przenoszą. Zdarza się, że dziecko zaraża się również od rodzica, bądź rodzeństwa, którzy są nosicielami Streptococcus pyogenes.

·         Zwieszone ryzyko zachorowań ma związek alergią, np. na roztocza, pleśnie, co powoduje przewlekły stan zapalny śluzówek lub refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD), który może powodować drażnienie gardła i zwiększać podatność na infekcje błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych. 

Bez wątpienia nawracająca angina u dziecka wymaga dalszej diagnostyki i konsultacji laryngologicznej. Największym zagrożeniem jest zwiększone ryzyko powikłań przy częstych infekcjach. Zwykle wykonuje się posiew na podstawie wymazu z błony śluzowej gardła i migdałków podniebiennych, a nawet z nosa. Poznanie przyczyny nawracających infekcji pomoże wyeliminować problem z nawracającymi anginami u dziecka. Niekiedy również wykonuje się zabieg usunięcia migdałków podniebiennych, jednak coraz częściej odchodzi się od tej metody.

Warto pamiętać również, że także angina latem u dziecka nie jest niczym nadzwyczajnym. Sprzyjają temu klimatyzatory. Przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach przez wiele godzin wysusza śluzówkę i zmniejsza jej odporność na działanie patogenów chorobotwórczych. Samo urządzenie, jeśli nie jest właściwie serwisowane i regularnie oczyszczane stanowi źródło wirusów, bakterii i grzybów, które mogą generować różnego rodzaju schorzenia. Dlatego lepiej unikać długotrwałego przebywania w klimatyzowanych pomieszczeniach, a co ważne przez cały rok wspierać odporność dziecka.

To jak wygląda angina u dziecka, w dużej mierze może wskazywać na to, jaka jest jej przyczyna. Poznanie czynnika etiologicznego odpowiedzialnego za rozwój zakażenia jest bardzo ważne i warunkuje wdrożenie właściwego leczenia, a jednocześnie zmniejsza ryzyko ewentualnych powikłań. Jeśli angina u dziecka objawy daje mało specyficzne i ciężko jest rozpoznać przyczynę infekcji, warto wykonać test na obecność antygenów Streptococcus pyogenes. Jego pozytywny wynik wraz z bólem gardła, gorączką i powiększeniem węzłów chłonnych to ważny argument za wdrożeniem antybiotykoterapii.