Wysokie ciśnienie w ciąży – objawy, przyczyny i leczenie

Wysokie ciśnienie w ciąży – przyczyny

Nadciśnienie tętnicze w ciąży dotyczy ok. 6-10% kobiet ciężarnych. Dokładny proces rozwoju nadciśnienia w ciąży nie został wyjaśniony. Obecnie uważa się, że na jego występowanie wpływ ma wiele czynników. Istotne znaczenie mają nieprawidłowości w procesie rozwoju i przebudowy tętnic spiralnych w tkankach macicy. U zdrowej kobiety, dochodzi do zwiększenia średnicy tych tętnic, co umożliwia swobodny przepływ krwi między macicą a łożyskiem. U kobiet z nadciśnieniem  tętnice spirale w tkankach macicy nie funkcjonują prawidłowo. Zachodzi ryzyko niedokrwienia łożyska, które również przestaje odpowiednio pracować. Efektem tych zjawisk jest wzrost ciśnienia tętniczego u kobiety ciężarnej.

Podwyższone ciśnienie w ciąży częściej obserwuje się u kobiet z nadwagą lub otyłych, prowadzących siedzący tryb życia, oczekujących więcej niż 1 dziecka, a także tych, u których w rodzinie występowało już wcześniej nadciśnienie w ciąży. Czynnikiem ryzyka jest również wiek. Ciąża w wieku powyżej 35 lat jest obarczona wyższym ryzykiem rozwoju nadciśnienia. Zważywszy na fakt, że w ciągu ostatnich lat wiek w którym kobiety zachodzą w ciążę wyraźnie wzrósł, nadciśnienie występuje coraz częściej i raczej nie spodziewamy się, aby w najbliższym czasie trend ten uległ odwróceniu.

Nadciśnienie w ciąży – rodzaje

Nadciśnienie tętnicze w ciąży rozpoznawane jest podobnie jak u reszty populacji, jeśli ciśnienie skurczowe wynosi co najmniej 140 mm Hg i/lub ciśnienie rozkurczowe wynosi co najmniej 90 mm Hg. Wstępne rozpoznanie w gabinecie lekarskim powinno być potwierdzone przeprowadzeniem pomiaru ciśnienia w warunkach domowych. U kobiet ciężarnych rozpoznaje się:

• nadciśnienie tętnicze przewlekłe – dotyczy ono kobiet, u których nadciśnienie występowało już przed zajściem w ciążę lub zostaje rozpoznane przed 20. tygodniem ciąży,
• nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą – rozwija się ono po 20. tygodniu ciąży i zazwyczaj ustępuje w ciągu kilku tygodni po porodzie,
• stan przedrzucawkowy – w tym przypadku oprócz nadciśnienia występującego również po 20. tygodniu ciąży, pojawia się dodatkowo białkomocz. Powikłaniem stanu przedrzucawkowego może być rzucawka, przebiegająca z napadem drgawkowym i utratą przytomności.

Wymienione rodzaje nadciśnienia w ciąży mogą się na siebie nakładać. Oznacza to, że u kobiety z nadciśnieniem pierwotnym, która choruje już od kilku lat, w ciąży może rozwinąć się stan przedrzucawkowy i rzucawka.

W okresie ciąży konieczne jest regularne kontrolowanie ciśnienia. Fizjologicznym jest spadek jego wartości do 16-18. tygodnia ciąży. Dotyczy to wszystkich kobiet, również pacjentek z rozpoznanym już wcześniej nadciśnieniem. Czasami więc zachodzi konieczność modyfikacji dawek stosowanych leków, aby nie powodowały one zbyt silnego spadku ciśnienia. Naturalny spadek ciśnienia w pierwszej połowie ciąży może również maskować nadciśnienie przewlekłe. Regularne pomiary ciśnienia przy pomocy dobrej jakości ciśnieniomierza z walidacją są pomocne we wczesnym wykryciu ewentualnych nieprawidłowości i wprowadzeniu leczenia w razie potrzeby.

Objawy nadciśnienia w ciąży

Wysokie ciśnienie w ciąży – objawy zazwyczaj nie występują. Jest to kolejny powód, dla którego tak istotne jest samodzielne kontrolowanie ciśnienia w domu. W kontekście nadciśnienia ciążowego, szczególnie niebezpieczne jest wystąpienie stanu przedrzucawkowego. Może on stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia zarówno dziecka, jak i matki. Stan przedrzucawkowy związany jest ze śmiercią ponad 500 000 dzieci i ponad 70 000 ciężarnych kobiet każdego roku. W przebiegu stanu przedrzucawkowego mogą wystąpić objawy świadczące o uszkodzeniu lub zaburzeniu funkcjonowania narządów wewnętrznych. Zazwyczaj dotyczą one nerek, wątroby i układu nerwowego. Mogą pojawić się silne, nieustępujące bóle głowy, zaburzenia widzenia, zaburzenia neurologiczne, bóle w górnej części brzucha, nasilone nudności lub wymioty w zaawansowanej ciąży, obrzęki i bardzo złe samopoczucie pacjentki.

Wysokie ciśnienie w ciąży – kiedy do szpitala? Zgodnie z aktualnymi zaleceniami, przy uzyskaniu ciśnienia skurczowego równego lub wyższego niż 160 mm Hg, a ciśnienia rozkurczowego co najmniej 110 mm Hg, lekarz może skierować kobietę ciężarną do szpitala. Jeśli kobieta oczekująca dziecka lub osoby z jej najbliższego otoczenia zauważają wymienione wyżej niepokojące objawy, konieczne jest pilne uzyskanie pomocy medycznej.

Wysokie ciśnienie w ciąży – jak je leczyć?

Choć objawy wysokiego ciśnienia w ciąży niekoniecznie muszą występować, choroba ta zwiększa ryzyko pojawienia się powikłań. Może być przyczyną zaburzeń wzrastania płodu, przedwczesnego oddzielenia łożyska czy chociażby przedwczesnego porodu. Stwarza również zagrożenie pojawienia się stanu przedrzucawkowego i rzucawki, o których była mowa we wcześniejszej części artykułu.

Wysokie ciśnienie na początku ciąży lub na jej późniejszym etapie wymaga więc odpowiedniego leczenia. Przebiega ono dwutorowo – zalecana jest odpowiednia modyfikacja stylu życia oraz leczenie farmakologiczne. Domowe sposoby na wysokie ciśnienie w ciąży to głównie:

• zdrowa, zbilansowana dieta pokrywająca zwiększone zapotrzebowanie organizmu kobiety ciężarnej na wszystkie potrzebne składniki odżywcze – nie ma specjalnej diety rekomendowanej kobietom w ciąży z nadciśnieniem. Zaleca się raczej korzystanie z ogólnych zaleceń, takich jak zwiększenie spożycia warzyw i (w mniejszym stopniu) owoców, jedzenie produktów pełnoziarnistych, a w umiarkowanej ilości również dobrej jakości ryb morskich i innych produktów pochodzenia zwierzęcego. Ograniczyć warto natomiast wysokoprzetworzone produkty, bogate w cukry proste i tłuszcze nasycone,
• przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów – w I trymestrze ciąży standardowe zapotrzebowanie na płyny wynosi ok. 2,7 l/dobę, a w II i III trymestrze ok. 3 l/dobę,
• ograniczenie spożycia soli kuchennej,
• ograniczenie spożycia kofeiny do maksymalnie 200 mg na dobę,
• całkowita rezygnacja z palenia papierosów i spożywania alkoholu,
• uzyskanie i utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• regularna aktywność fizyczna – sport wpływa korzystnie na samopoczucie, zdrowie mamy (m.in. zmniejsza ryzyko nadciśnienia indukowanego ciążą) oraz przebieg ciąży. Aktywność w okresie ciąży powinna być jednak dostosowana do kondycji kobiety ciężarnej, etapu ciąży oraz ewentualnych przeciwwskazań. Warto porozmawiać z lekarzem prowadzącym ciążę o odpowiedniej dla danej kobiety formie aktywności.

Wysokie ciśnienie w ciąży najczęściej wymaga leczenia już od momentu uzyskania wartości równych lub wyższych niż 140/90. Zalecane jest stopniowe obniżanie ciśnienia do pożądanej wartości. U większości kobiet wystarczy monoterapia, czyli przyjmowanie tylko 1 leku na nadciśnienie. Jeśli taka forma leczenia nie przynosi oczekiwanych efektów, kolejno włączany jest drugi lub nawet trzeci lek. W leczeniu nadciśnienia ciążowego wykorzystuje się różne preparaty, głównie te zawierające metyldopę, nifedypinę, labetalol i metoprolol.

Nadciśnienie w ciąży – objawy najczęściej pojawiają się już w momencie rozwoju powikłań. Regularne, samodzielne przeprowadzanie pomiarów ciśnienia w warunkach domowych daje kobiecie szansę na wczesne wykrycie nieprawidłowego ciśnienia i zgłoszenie uzyskanych pomiarów lekarzowi. Kontrolowanie ciśnienia w domu umożliwia też rozpoznanie nadciśnienia białego fartucha (wysokie ciśnienie uzyskiwane jest jedynie w gabinecie, a w domu jest ono prawidłowe) oraz nadciśnienia ukrytego (w gabinecie wartość ciśnienia jest prawidłowa, a w domu podwyższona). Wysokie ciśnienie w ciąży może być niebezpieczne dla mamy i dziecka, dlatego wymaga odpowiedniego leczenia. Dobrze kontrolowane ciśnienie w ciąży wpływa korzystnie na jej przebieg i szczęśliwe rozwiązanie.