Kwercetyna – właściwości, źródła, przeciwwskazania

Co to jest kwercetyna?

Kwercetyna – co to za związek? Kwercetyna jest jednym z najliczniej występujących w roślinach flawonoidów. Ma postać żółtego proszku lub igieł. W pożywieniu nie występuje jednak jako czysty związek. Najczęściej jest obecna w formie glikozydu. Znaną formą glikozydu kwercetyny jest rutyna. Omawiany związek jest szeroko rozpowszechniony w roślinach. Występuje w wielu owocach i warzywach. Wybrane witaminy i minerały również mają w składzie kwercetynę.

Kwercetyna – opinie na temat jej skuteczności są zróżnicowane. Z obserwacji zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i na organizmach żywych wynika, że substancja ta ma silne właściwości przeciwutleniające. Posiada też działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i ochronne w stosunku do naczyń krwionośnych. Przypisuje się jej również właściwości immunosupresyjne i przeciwnowotworowe. Nie każde działanie prozdrowotne kwercetyny zostało jednak potwierdzone w badaniach naukowych. 

Kwercetyna – działanie

Kwercetyna – właściwości antyoksydacyjne tego związku są dobrze poznane. Obecnie wiemy, że nadmiar wolnych rodników tlenowych przyczynia się do rozwoju wielu chorób. Stres oksydacyjny prowadzi do uszkodzeń komórek, zaburzenia funkcjonowania narządów oraz przyspiesza proces starzenia się organizmu. Od dawna poszukiwane są więc sposoby, które pomagają ograniczyć szkodliwy wpływ reaktywnych form tlenu i zapobiegać zaburzeniu równowagi między ich ilością a zdolnościami organizmu do ich neutralizowania. W tym obszarze pomocne mogą być przeciwutleniacze, takie jak kwercetyna. Uważana jest ona za jeden z najsilniejszych antyoksydantów z grupy flawonoidów. Posiada zdolność do wychwytywania i neutralizowania wolnych rodników tlenowych. Hamuje też proces peroksydacji lipidów, w wyniku którego powstają produkty o potencjalnie cytotoksycznych i rakotwórczych właściwościach. Kwercetyna może też nasilać działanie wybranych enzymów antyoksydacyjnych.

Kwercetyna – co to? Związek ten należy do flawonoidów, które w ostatnich latach cieszą się rosnącym zainteresowaniem. Obserwowano bowiem zależność między wyższym spożyciem flawonoidów a spadkiem zapadalności na choroby układu krążenia i choroby nowotworowe. Flawonoidy  to duża i mocno zróżnicowana grupa związków o wielu cennych dla zdrowia właściwościach.

 

Kwercetyna a stany zapalne – kwercetyna jest związkiem o działaniu przeciwzapalnym oraz immunomodulacyjnym (wpływa na pracę układu odpornościowego). Substancja ta może też hamować namnażanie się bakterii oraz ograniczać wzrost grzybów. Część badaczy uważa, że kwercetyna działa przeciwcukrzycowo oraz chroni przed nadmiernym wzrostem stężenia kwasu moczowego we krwi, zapobiegając tym samym napadom dny moczanowej. 

Kwercetyna a tarczyca – wpływ kwercetyny na funkcjonowanie tarczycy nie został w pełni poznany. W badaniach wykazano bowiem, że związek ten może wpływać zarówno pozytywnie, jak i negatywnie na komórki tarczycy. Z jednej strony, kwercetyna może hamować wzrost i rozwój raka tarczycy. Może też przynieść dobre efekty u osób chorujących na nadczynność tego gruczołu. Z drugiej jednak strony, kwercetyna, szczególnie jeśli stosowana jest w dużych dawkach, może zaburzać funkcjonowanie tarczycy. Z tego też względu zalecane jest zachowanie ostrożności przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu suplementacji kwercetyny przez osoby z chorobami tarczycy. Ta grupa pacjentów powinna skonsultować się z lekarzem. Między innymi z tego powodu, kwercetyna w ciąży również nie jest zalecana. Ciąża wpływa na pracę tarczycę i wiele kobiet oczekujących potomstwa zmaga się z różnego rodzaju zaburzeniami funkcjonowania tarczycy. Trudno jest ocenić, jaki wpływ na tarczycę może wówczas wywrzeć suplementacja kwercetyny. Warto więc wstrzymać się z jej przyjmowaniem na okres ciąży.

Kwercetyna – na co pomaga?

Kwercetyna – na co stosować? Wiele osób stosuje kwercetynę na alergię. Choroby alergiczne występują w społeczeństwie powszechnie. W jednym z badań wykazano, że stosowanie kwercetyny u osób chorujących na astmę może zmniejszać nadreaktywność dróg oddechowych, ograniczać wytwarzanie śluzu oraz łagodzić objawy tej choroby. Kwercetyna może być cennym związkiem wspomagającym leczenie chorób alergicznych, choć brakuje wysokiej jakości badań klinicznych, które mogłyby jednoznacznie potwierdzić jej korzystny wpływ na stan zdrowia i jakość życia alergików. 

Kwercetyna – zastosowanie tego związku w lecznictwie jest dość mocno ograniczone właśnie ze względu na brak jednoznacznego potwierdzenia skuteczności jego stosowania w leczeniu lub zapobieganiu chorobom. Mimo tego, zainteresowanie kwercetyną w ostatnich latach nie maleje. W kilku badaniach epidemiologicznych wykazano bowiem wspomnianą już zależność między zwiększonym spożyciem flawonoidów a mniejszą zapadalnością na choroby układu krążenia i choroby nowotworowe. U osób spożywających znaczne ilości flawonoli  zaobserwowano niższe ryzyko zgonu wynikającego z niedokrwienia mięśnia sercowego. A mając na uwadze, jak powszechnie występują wymienione choroby, duże zainteresowanie substancjami mogącymi przed nimi chronić, wydaje się całkowicie uzasadnione. 

Kwercetyna – na co pomaga? Oprócz chorób alergicznych, układu krążenia oraz chorób nowotworowych, kwercetyna może wspomagać leczenie cukrzycy. Związek ten pomaga obniżyć poziom cukru we krwi. Wpływa też korzystnie na stężenie insuliny. Może być więc cennym elementem diety u osób zmagających się z insulinoopornością i zespołem policystycznych jajników. Część osób uważa, że suplementacja kwercetyny może zwiększać też wydolność organizmu u sportowców. Na podstawie przeprowadzonych dotychczas badań nie można jednak tego potwierdzić.

Naturalna kwercetyna – gdzie występuje?

Najlepsza kwercetyna – w jakich produktach zawartość tego związku jest najwyższa? Kwercetyna występuje powszechnie w produktach pochodzenia roślinnego. Szczególnie wysoką zawartością tego związku wyróżniają się: kapary, rukola, koperek, kolendra, bez czarny i borówki. Kwercetyna obecna jest też w innych owocach jagodowych, a także jabłkach, winogronach, warzywach kapustnych, cebulowych oraz pomidorach. Pewne ilości kwercetyny znajdziemy również w herbacie. Za jedno z najlepszych źródeł kwercetyny uchodzą jednak wspomniane kapary.

Kwercetyna – gdzie występuje poza produktami spożywczymi? Kwercetyna dla dzieci i dorosłych dostępna jest też w postaci suplementów diety. Związek ten można znaleźć również w wybranych kosmetykach. Kwercetyna w części preparatów jest jedynym składnikiem aktywnym, choć w większości suplementów towarzyszą jej inne związki czynne. Dość powszechnym połączeniem jest kwercetyna z wapniem, wykorzystywana w leczeniu alergii. W sprzedaży dostępna jest też kwercetyna liposomalna, choć jak dotąd nie potwierdzono, aby taka postać była lepiej przyswajalna od innych.

Kwercetyna – dawkowanie

Kwercetyna – dawka dla dzieci lub dorosłych znacząco różni się, w zależności od konkretnego suplementu diety. Zawsze należy przestrzegać dotyczącego kwercetyny dawkowania rekomendowanego przez lekarza lub producenta preparatu. W niektórych produktach, w zalecanej dziennej porcji znajduje się kilkadziesiąt miligramów kwercetyny, a w innych kilkaset. W badaniach przeprowadzanych z wykorzystaniem kwercetyny u osób dorosłych była ona zazwyczaj stosowana w ilości 500-1000 mg na dobę. Wyższe dawki nie są wskazane.

Kwercetyna – przeciwwskazania

Kwercetyna – skutki uboczne, które mogą pojawić się podczas przyjmowania kwercetyny, obejmują nudności, bóle brzucha i bóle głowy. Kwercetyna, o ile przyjmowana jest w zalecanych dawkach, na ogół jest dobrze tolerowana. Nie są jednak znane skutki jej długotrwałej suplementacji. Dobra tolerancja, stosunkowo wysokie bezpieczeństwo suplementacji oraz niewysoka cena to jedne z głównych przyczyn wzrostu zainteresowania kwercetyną.

Kwercetyna – przeciwwskazania to okres ciąży. Wielu producentów suplementów z kwercetyną odradza też jej przyjmowanie przez kobiety karmiące piersią. Kwercetyna jako substancja uważana jest jednak za bezpieczną w okresie laktacji. Spożywanie owoców i warzyw zawierających kwercetynę jak najbardziej jest wskazane podczas karmienia. Ilość kwercetyny w mleku matki jest proporcjonalna do jej zawartości w diecie.

Kwercetyna – działanie tego związku może oddziaływać na tarczycę, dlatego u osób z chorobami tarczycy wskazana jest konsultacja z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji. Podobnie wygląda sytuacja u pacjentów z chorobami nerek.

Kwercetyna – z czym nie łączyć? Ze względu na wpływ na poziom cukru, możliwa jest interakcja kwercetyny z lekami przeciwcukrzycowymi. Potencjalnie kwercetyna może też nasilać przeciwzakrzepowe działanie warfaryny oraz zmniejszać wydzielanie z organizmu wielu leków (np. diklofenaku, losartanu czy prawastatyny), co zwiększa ryzyko wystąpienia działań niepożądanych tych substancji. 

Kwercetyna, dzięki silnym właściwościom przeciwutleniającym, a także działaniu przeciwzapalnemu, przeciwalergicznemu, przeciwbakteryjnemu i potencjalnie przeciwnowotworowemu, stwarza nowe perspektywy w leczeniu wielu powszechnie występujących chorób. Podobnie jednak jak w przypadku wielu innych flawonoidów, konieczne są jeszcze lata badań nad tym związkiem, aby móc ocenić jego realny wpływ na zapobieganie oraz leczenie chorób.