Miedź – rola, nadmiar, niedobór i prawidłowa suplementacja

Miedź – właściwości

Miedź (Cu) – pierwiastek ten zaliczany jest w diecie do mikroelementów, czyli związków, których organizm do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje jedynie w niewielkiej ilości. Jakie są inne rodzaje mikroskładników [link do nowego wpisu blogowego: Mikroelementy – jaką odgrywają rolę w organizmie mikroskładniki?]? Do mikroskładników, czy też mikroelementów, zaliczamy m.in. żelazo, jod, selen czy chociażby cynk. Mimo stosunkowo niskiego zapotrzebowania na te pierwiastki, są one jednocześnie niezbędne do utrzymania zdrowia, optymalnego przebiegu licznych procesów metabolicznych oraz funkcjonowania narządów.

Miedź w organizmie pełni wiele istotnych funkcji. Podstawową rolą miedzi jest udział w funkcjonowaniu wybranych enzymów. Dzięki temu miedź pośrednio uczestniczy w procesie wytwarzania energii, metabolizmie żelaza czy też syntezie neuroprzekaźników (substancji przenoszących sygnały między komórkami nerwowymi). Właściwości miedzi odnoszą się również do utrzymania odpowiedniej wytrzymałości kości, udziału w procesie rozwoju mózgu, a także metabolizmu glukozy i cholesterolu.  

Rola miedzi w organizmie to również wpływ na syntezę melaniny, czyli barwnika odpowiedzialnego za kolor skóry i włosów. Pierwiastek ten pomaga też zachować prawidłową strukturę keratyny. 

Miedź – właściwości zdrowotne tego pierwiastka to także działanie przeciwbakteryjne, które wykorzystuje się w procesie gojenia ran. Miedź obecna jest w wybranych opatrunkach, które stosuje się w terapii ran przewlekłych.

Miedź – mikroelement niezbędny do optymalnej pracy organizmu. Jakie są główne właściwości miedzi? Pierwiastek ten warunkuje prawidłowe funkcjonowanie enzymów, które biorą udział w metabolizmie żelaza, wytwarzaniu energii i wielu innych procesach. Rolą miedzi w organizmie jest też wspieranie pracy układu odpornościowego i układu nerwowego.

Niedobór miedzi – objawy

Miedź – pierwiastek ten jedynie w niewielkim stopniu ulega magazynowaniu w organizmie. Ludzkie ciało wyposażone jest w mechanizmy, które chronią przed wystąpieniem niedoboru miedzi oraz jej nadmiaru. W zależności więc od potrzeb organizmu nasileniu lub ograniczeniu ulegają procesy wchłaniania oraz uwalniania tego pierwiastka. Niedobór miedzi występuje rzadko, choć w ostatnich latach obserwuje się wyższą częstość jego rozwoju. Niedobory miedzi mogą być dziedziczne, choć znacznie częściej mają charakter nabyty. Jakie objawy powoduje obniżony poziom, brak miedzi w organizmie?

Objawy niedoboru miedzi są niespecyficzne, przez co trudno je powiązać właśnie z niedostateczną ilością tego konkretnego pierwiastka. Możliwe symptomy niedoboru miedzi to:

·         anemia,

·         zaburzenia pigmentacji,

·         osteoporoza,

·         większa podatność na rozwój różnego rodzaju infekcji,

·         zaburzenia metabolizmu glukozy, lipidów i hipercholesterolemia,

·         zaburzenia psychiczne,

·         opóźnienia wzrostu u dzieci,

·         zaburzenia pracy serca.

Na niedobór miedzi w większym stopniu narażone są osoby niedożywione, a także pacjenci cierpiący na celiakię. Spożywanie dużych ilości cynku w diecie może zaburzać wchłanianie miedzi z przewodu pokarmowego. Nadmierna suplementacja cynku grozi wystąpieniem niedoboru miedzi. 

Schorzeniem związanym z niedoborem miedzi jest choroba Menkesa. Jest to wrodzone zaburzenie metabolizmu miedzi, które prowadzi do znacznego ograniczenia wchłaniania tego pierwiastka z przewodu pokarmowego. Objawy niedoboru miedzi to w tym przypadku zaburzenie prawidłowego rozwoju dziecka, drgawki i zaburzenia widzenia. Charakterystycznym symptomem są też silnie skręcone włosy. Choroba Menkesa, jeśli nie zostanie prawidłowo rozpoznana i leczona, jest chorobą śmiertelną.

Miedź – w czym jest najwięcej tego mikroelementu?

Poziom miedzi we krwi powinien mieścić się w zakresie 0,8-1,3 mg/l. Rekomendowane dzienne spożycie miedzi u osób dorosłych wynosi 0,9 mg. Nieco wyższe jest ono u kobiet ciężarnych – 1 mg i kobiet karmiących piersią – 1,3 mg.

Jak uzupełnić miedź w organizmie? Jeśli zawartość miedzi jest zbyt niska, można uzupełnić ją poprzez zwiększenie spożycia pokarmów o wysokiej zawartości tego pierwiastka, a w razie potrzeby również poprzez odpowiednią suplementację.

W czym jest miedź? Jakie są główne źródła miedzi? Mikroelement ten w większych ilościach obecny jest w orzechach, nasionach  i produktach pełnoziarnistych. W 100 g nasion słonecznika znajdują się niespełna 2 mg miedzi, a w 100 g migdałów – ok. 1 mg miedzi. Znaczna zawartością miedzi wyróżniają się też nasiona roślin strączkowych. Pewne ilości tego pierwiastka znaleźć można także w rybach oraz czekoladzie. Źródłem miedzi jest również woda pitna, choć w tym produkcie zawartość miedzi jest bardzo zróżnicowana. 

Miedź – suplementacja może być drugim sposobem na uzupełnienie niedoboru tego pierwiastka w organizmie. Miedź zaleca się przyjmować jedynie przez osoby, u których rzeczywiście poziom tego mikroelementu jest obniżony. Wybrane suplementy na zdrowe włosy, skórę oraz stawy zawierają ten mikroskładnik. Obecny jest on też w wielu zestawach witaminowych. Suplementacja miedzi może być potrzebna osobom spożywającym mało zróżnicowane, wysoko przetworzone produkty oraz pacjentom niedożywionym. Stosowania preparatów z miedzią wymagać też mogą osoby po operacji bariatrycznej. 

Miedź – w jakich produktach występuje? Znaczne ilości tego mikroelementu obecne są w nasionach i orzechach. Bogate w miedź są też produkty pełnoziarniste. 

Nadmiar miedzi w organizmie – objawy

Nadmiar miedzi w organizmie występuje rzadko. Częściej dotyczy on osób z wrodzonymi zaburzeniami metabolizmu miedzi niż osób zdrowych. Nadmiar miedzi może pojawić się u osób zmagających się z chorobą Wilsona. U tych pacjentów wskazane może być kontrolowanie poziomu miedzi w organizmie. Nadmierna, długotrwała suplementacja miedzi również może prowadzić do jej nadmiaru.  Objawami są wówczas dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, ból brzucha, biegunka, a także metaliczny posmak w ustach. Nadmiar miedzi stwarza też zagrożenie uszkodzenia wątroby, narządu wzroku oraz mózgu.

Jak obniżyć poziom miedzi w organizmie? Jeśli poziom miedzi jest podwyższony jedynie w niewielkim stopniu, wystarczające może być ograniczenie spożycia produktów bogatych w miedź oraz zaprzestanie stosowania suplementów, w których obecny jest ten pierwiastek. W poważniejszych przypadkach lekarz może zalecić terapię lekami chelatującymi, które ograniczą wchłanianie miedzi z przewodu pokarmowego.  Wykorzystuje się do tego np. wysokie dawki cynku. Takie leczenie prowadzone jest pod kontrolą lekarza.

Miedź – właściwości lecznicze tego pierwiastka wykorzystuje się w procesie gojenia ran. Stosowany zewnętrznie działa bowiem bakteriobójczo. Opatrunki z tlenkiem miedzi stymulują wytwarzanie ziarniny i wspierają gojenie się skóry. Suplementacja miedzi ma natomiast na celu utrzymanie prawidłowej pigmentacji włosów i skóry oraz wspieranie pracy układu odpornościowego. Zarówno niedobór, jak i nadmiar miedzi jest groźny dla organizmu. Przy prawidłowej diecie, u osób zdrowych niedobory występują rzadko. Jeśli jednak zachodzi podejrzenie zbyt niskiego lub zbyt wysokiego poziomu miedzi, warto przeprowadzić badanie, dzięki któremu można to sprawdzić.