Jak działają izoflawony?

Izoflawony co to?

Izoflawony należą do flawonoidów, czyli szerokiej grupy związków organicznych, stanowiących wtórne metabolity roślin wykazujących aktywność biologiczną. Izoflawony wyróżniają się wśród flawonoidów ze względu na specyficzną budowę chemiczną, która warunkuje ich działanie. Mają one grupy hydroksylowe (-OH) w podobnym ułożeniu, jak w cząsteczce 17-β-estradiolu. Chociaż ich budowa jest zbliżona do budowy hormonów steroidowych, nie są one pochodnymi cholesterolu. Dlatego też nazywa się je hormonami niesteroidowymi, które w organizmie ludzi, ale również zwierząt wykazują aktywność hormonalną. Mają powinowactwo do podobnych receptorów steroidowych. Z tego też względu izoflawony mogą się akumulować w organizmie. Ich obecność, przy dłuższym stosowaniu, stwierdza się m.in. w tkance gruczołów sutkowego kobiet i krokowego mężczyzn.

Natomiast po co rośliny wytwarzają izoflawony? Ich rola jest wielofunkcyjna i sprowadza się do pomocy w przetrwaniu w trudnych warunkach. Polega ona m.in. na:

·         Ochronie przed działaniem szkodliwych patogenów- izoflawony działają jak naturalne pestycydy i hamują wzrost grzybów i bakterii wywołujących choroby, wzmacniają odporność roślin,

·         Stymulacji wzrostu i rozwoju rośliny,

·         Ochronie przed niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi, 

·         Zwiększaniu konkurencyjności, co polega na wydzielaniu izoflawonów w celu zahamowania wzrostu innych roślin w okolicy, co przekłada się na zdobycie większej ilości składników odżywczych i wody. 

Izoflawony ze względu na swoje ważne działanie są rozpowszechnione w świecie roślin. Izoflawony gdzie występują najliczniej? Głównie w  roślinach strączkowych, tj. soja, soczewica, fasola, groch, ciecierzyca. Najwięcej izoflawonów znajduje się w soi, a zwłaszcza w prażonych nasionach i mące sojowej. Inne źródła tych związków to: szpinak, koniczyna czerwona, produkty zbożowe, ziemniaki, a także inne warzywa i owoce. Najważniejsze i dobrze poznane izoflawony to genisteina, daidzeina i glyciteina.

Przeczytaj artykuł: Gdzie najwięcej flawonoidów?

Izoflawony działanie

Rola izoflawonów w świecie roślin jest bardzo ważna. W istoty sposób oddziałują one również na organizm ludzki. Ich działanie wynika z ich specyficznej budowy chemicznej i strukturalnego podobieństwie do 17-β-estradiolu. Izoflawony mają zdolność wiązania się z receptorem estrogenowym, zarówno z jego formą α (ER-α), jak i formą β (ER-β). Takie połączenie prowadzi do aktywacji receptora i wywołania szeregu reakcji w organizmie zarówno w obrębie układu rozrodczego, jak również kostnego, nerwowego, gospodarki lipidowej oraz skóry. 

Izoflawonem często poddawanym badaniom, określającym jego wpływ na organizm jest genisteina. Jej powinowactwo do ER-β jest ok. 30-krotnie większe niż do ER-α. Ten izoflawon w stężeniu ok. 100 nM jest w stanie wywołać podobny efekt jak endogenny 17-β-estradiol w stężeniu fizjologicznym. Chcesz wiedzieć więcej? Przeczytaj artykuł: Działanie genisteiny.

Co więcej, izoflawony powodują wzrost syntezy globuliny, która wiąże hormony płciowe. Związek ten odpowiada za transport hormonów we krwi i reguluje ich uwalnianie w miejscu działania. 

 

Wpływ na gospodarkę hormonalną, a tym samym łagodzenie objawów menopauzy, czy zmniejszenie ryzyka osteoporozy poprzez wsparcie mineralizacji kości, to nie jedyne działanie w organizmie, jakie wywołują izoflawony. Jakie efekty działania są im jeszcze przypisywane?

·         Obniżenie poziomu „złego” cholesterolu LDL, co zmniejsza ryzyko miażdżycy,

·         Regulacja ciśnienia krwi i poprawia elastyczność naczyń krwionośnych,

·         Ochrona przed chorobami serca poprzez działanie przeciwzapalne,

·         Hamowanie namnażanie komórek nowotworowych, szczególnie w przypadku raka piersi i prostaty,

·         Spadek ryzyka mutacji DNA, poprzez działanie antyoksydacyjne,

·         Efekt przeciwstarzeniowy, ponieważ wspomagają syntezę kolagenu,

·         Wzrost nawilżenia skóry i redukcja zmarszczek,

·         Wzmacnianie włosów, zapobieganie ich wypadaniu.

Izoflawony sojowe właściwości, działanie, zastosowanie

Na szczególną uwagę zasługują izoflawony sojowe, najbardziej rozpowszechnione w farmacji. Nic dziwnego, ponieważ soja jest naturalnie jednym z najbogatszych źródeł izoflawonów, co sprawia, że jest najczęściej wykorzystywaną rośliną do ich pozyskiwania. W porównaniu do innych roślin zawiera ona największe ilości genisteiny, daidzeiny i glicyteiny, czyli związków o silnym działaniu estrogenopodobnym i antyoksydacyjnym.

Izoflawony sojowe działanie wykazują takie samo, jak związki tego typu pozyskiwane z innych roślin. Przede wszystkim znalazły zastosowanie w preparatach łagodzących objawy menopauzy. Te naturalne składniki pozwalają regulować gospodarkę hormonalną, bez wywoływania efektów ubocznych, charakterystycznych dla syntetycznych estrogenów. Ponadto izoflawony sojowe są dobrze przyswajane przez organizm.

Tabletki na menopauzę mogą zawierać w swoim składzie również izoflawony pozyskiwane z innych roślin, m.in. koniczyny czerwonej, pluskwicy groniastej, czy nasion lnu. Bez względu na  pochodzenie wyciągu należy sprawdzić, czy został on odpowiednio wystandaryzowany na zawartość składników aktywnych. Producent podaje wówczas konkretną ilość izoflawonów w pojedynczej dawce preparatu, a czasem nawet zawartość genisteiny. 

Izoflawony sojowe skutki uboczne i bezpieczeństwo stosowania

Popularne preparaty na menopauzę zawierają głównie izoflawony sojowe. Opinie na ich temat są zwykle pozytywne, pod warunkiem że kobieta zmaga się z łagodnymi objawami klimakterium. Gdy symptomy te są mocno nasilone, wówczas konieczna jest konsultacja z lekarzem i rozważenie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ). Mówi się, że izoflawony to naturalna alternatywa dla syntetycznych związków hormonalnych. Jest to prawdą, ale czy ta alternatywa będzie odpowiednia dla danej pacjentki, w dużym stopniu zależy od jej indywidualnego samopoczucia, stanu zdrowia i wyników badań. Najlepiej jeśli decyzję o leczeniu i suplementacji, mającej na celu łagodzenie objawów menopauzy, podejmie lekarz. 

Na pewno izoflawony sojowe są łagodniejsze dla organizmu i wywołują mniej działań niepożądanych. Bo chociaż HTZ jest zdecydowanie najskuteczniejszą metodą leczenia dolegliwości związanych z menopauzą, jednak zwiększa ona ryzyko występowania raka piersi i incydentów zakrzepowo-zatorowych. Stąd też kobiety często decydują się na preparaty zawierające izoflawony sojowe. Tym bardziej, że związki te mają udowodnione działanie antynowotworowe oraz zmniejszają ryzyko schorzeń sercowo-naczyniowych. Jak pokazują badania, regularne uzupełnianie diety o te składniki sprawdza się w wielu przypadkach w zapobieganiu uderzeniom gorąca oraz utraty masy kostnej. Bezpieczna, prowadzona na własną rękę suplementacja powinna trwać około 6 miesięcy. Po tym czasie warto skonsultować się z lekarzem, w celu jej ewentualnego kontynuowania. Wizyta u specjalisty jest również konieczna, gdy mimo wdrożenia suplementacji pacjenta nadal odczuwa dokuczliwe objawy menopauzy lub nasiliły się one w trakcie stosowania tabletek na klimakterium dostępnych bez recepty.

Izoflawony w kosmetykach

Izoflawony sojowe-menopauza: to pierwsza myśl, jaka kojarzy nam się z wykorzystaniem tych związków. Ze względu na swoje właściwości, znalazły one również zastosowanie w kosmetologii. Są wykorzystywane w kosmetykach przeciwstarzeniowych, regenerujących i ochronnych. Dzięki swojej strukturze podobnej do estrogenów, wpływają na skórę w sposób odmładzający, nawilżający i ochronny. Szczególnie cenione są izoflawony sojowe (genisteina, daidzeina) i koniczynowe (biochanina A, formononetyna), które to pomagają w walce ze zmarszczkami, wiotczeniem skóry, przebarwieniami oraz stresem oksydacyjnym.

Dlatego też izoflawony znaleźć można w kremach, balsamach, serach, a nawet kosmetykach wzmacniających włosy. Preparaty z izoflawonami dedykowane są do cery dojrzałej, ze szczególnym uwzględnieniem pań w okresie menopauzy, cery wysuszonej, skłonnej do przebarwień, a także narażonej na stres oksydacyjny, tj. dla osób palących i mieszkańców zanieczyszczonych aglomeracji. 

Izoflawony to związki swoją budową przypominające hormony steroidowe i chociaż nie są pochodnymi cholesterolu, to wykazują podobne działanie do 17-β-estradiolu. Ze względu na dobre efekty ich suplementacji czy stosowania jako substancje lecznicze, a także wysoki profil bezpieczeństwa oraz inne prozdrowotne działania, wykorzystywane są w wielu farmaceutykach, głównie w preparatach łagodzących objawy menopauzy, ale również w kosmetykach do cery dojrzałej.