Ugryzienie szerszenia – czy jest niebezpieczne?

Szerszenie to owady znacznie większe niż osy, a w dodatku dość głośne. Wzbudzają u wielu osób strach przed ugryzieniem i jego możliwymi konsekwencjami. Czy rzeczywiście każde użądlenie szerszenia jest groźne? Co zrobić po ukąszeniu szerszenia i jak skutecznie łagodzić pojawiające się objawy?

Ugryzienie szerszenia – czy jest niebezpieczne?
źródło: freepik
Spis treści

Szerszeń – co to za owad?

Szerszeń, podobnie jak osa i pszczoła, należy do grupy owadów błonkoskrzydłych. Z wyglądu przypominać może dużą osę. Ma bowiem podobne zabarwienie – żółto-czarny odwłok oraz dość charakterystyczne przewężenie w jego obrębie. Szerszenie są jednak znacznie większe niż osy. Ich długość często sięga 2-3 cm. W Polsce występuje obecnie głównie szerszeń europejski. Zakłada on gniazda w dziuplach drzew, rzadziej w zagłębieniach ścian budynków i na otwartej przestrzeni. Coraz częściej, owady te budują gniazda w bliskim sąsiedztwie człowieka. Wiąże się to z większą częstotliwością ukąszeń szerszenia.

 

Do ataku szerszenia dochodzi zazwyczaj wtedy, gdy owad poczuje się zagrożony. Zbyt bliskie podejście do gniazda lub wykonanie gwałtownego ruchu w pobliżu owada, może zainicjować atak i ugryzienie szerszenia. Owady te rzadko żądlą niezaatakowane i najczęściej unikają przebywania w bliskiej odległości od człowieka.

 

 

Szerszeń – czy należy się go bać?

Szerszeń – ugryzienie nie powoduje pozostania żądła w skórze (w przeciwieństwie do użądlenia przez pszczołę). Szerszeń nie ginie po ugryzieniu i może kilkukrotnie użądlić jedną osobę. Czy ukąszenie szerszenia jest śmiertelne? W większości przypadków, użądlenie szerszenia nie jest groźne. Rozwija się łagodna, ograniczona reakcja niealergiczna lub niegroźna reakcja alergiczna. Użądlenie szerszenia może być jednak niebezpieczne dla osób uczulonych na jad tych owadów. Zachodzi wówczas ryzyko rozwoju uogólnionej reakcji anafilaktycznej ze wstrząsem anafilaktycznym włącznie. Niebezpieczne jest również ugryzienie szerszenia w okolicę gardła i krtani. Pojawiający się obrzęk może utrudniać oddychanie.

 

Groźne może być też użądlenie gromadne, czyli wielokrotne użądlenie szerszeni. W tym przypadku może rozwinąć się reakcja toksyczna, wywołana kontaktem z dużą ilością jadu. Reakcja toksyczna po użądleniu szerszenia rozwija się rzadko i dotyczy osób nieuczulonych na jad tych owadów.

 

 

Objawy ugryzienia szerszenia

Jak wygląda ugryzienie szerszenia? W większości przypadków, użądlenie szerszenia wiąże się rozwojem miejscowej reakcji, ustępującej w ciągu doby. Ze względu na dużą zawartość acetylocholiny w jadzie, ugryzienie jest zazwyczaj bardzo bolesne (ból jest silniejszy niż po użądleniu przez pszczołę). Pojawia się świąd i obrzęk w miejscu ugryzienia. Skóra jest zaczerwieniona i może być nieco ucieplona. Jeśli rozwinie się łagodna reakcja alergiczna, pojawiający się obrzęk będzie prawdopodobnie większy (jego średnica może przekraczać 10 cm). Dłużej też będą utrzymywać się inne objawy ukąszenia szerszenia: ból, świąd i zaczerwienienie. W przypadku dużej reakcji alergicznej, pacjent może doświadczać też spadek samopoczucia, dreszcze i niepokój.

 

Ryzyko wystąpienia anafilaksji po użądleniu szerszenia u osoby uczulonej na jad owada jest porównywalne do ryzyka anafilaksji po użądleniu przez pszczołę. Anafilaksja po ugryzieniu owadów występuje rzadko. Dotyczy ona 0,3-8,9% użądleń. Reakcja anafilaktyczna po ukąszeniu szerszenia rozwija się szybko – w ciągu kilku lub kilkunastu minut. Pojawia się zaczerwienienie, duży obrzęk, silny świąd, nudności, ból brzucha, duszność, osłabienie i zawroty głowy. Pacjent może odczuwać niepokój i kołatanie serca. W przypadku wstrząsu anafilaktycznego po użądleniu szerszenia dochodzi do ostrej niewydolności oddechowej i niewydolności krążenia. Pacjent może stracić przytomność. Możliwe jest wówczas nagłe zatrzymanie krążenia. Wstrząs anafilaktyczny jest stanem zagrażającym życiu, który wymaga szybkiego udzielenia pomocy.

 

 

Ochrona przez użądleniem szerszenia

     

     

    Jak postępować gdy użądli nas szerszeń?

    Ugryzienie szerszenia – co robić? Jeśli jest możliwość, warto przyłożyć do miejsca ugryzienia chłodny okład lub lód. Złagodzi on ból i obrzęk. Aby zmniejszyć odczuwane swędzenie, można użyć preparatu przeciwalergicznego. W większości przypadków, wystarczy lek miejscowy, np. Fenistil, Foxill. Szybko i skutecznie uśmierzy on dokuczliwy świąd. Ograniczy też obrzęk. Pomocny może być także dostępny bez recepty lek z hydrokortyzonem. Wykazuje on właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwobrzękowe. Dostępne są również inne środki po ukąszeniu owadów, które działają łagodząco i zmniejszają podrażnienie skóry.

     

    Czasami, działanie miejscowe jest niewystarczające. Odczyn alergiczny po użądleniu szerszenia może być na tyle silny, że lek w postaci maści, kremu lub żelu nie łagodzi w oczekiwanym stopniu odczuwanych objawów. Wówczas, można sięgnąć po doustny lek przeciwalergiczny (np. Contrahist Allergy, Hitaxa Fast).

     

    Jeśli u osoby ukąszonej przez szerszenia rozwija się silna reakcja alergiczna, należy wezwać pomoc. Pacjenci, którzy doświadczyli w przeszłości wstrząsu anafilaktycznego, powinni mieć przy sobie adrenalinę. Istotne jest to, aby sam chory oraz osoby z jego najbliższego otoczenia wiedziały jak ją prawidłowo podać. W oczekiwaniu na pomoc, warto przyłożyć do miejsca ugryzienia coś zimnego (np. lód). Dzięki obkurczeniu naczyń krwionośnych ograniczymy rozprzestrzenianie się do nich jadu. Jeśli pojawiają się objawy silnej reakcji alergicznej, a pacjent jest przytomny, można mu podać lek przeciwalergiczny w formie tabletek rozpadających się w jamie ustnej (np. Hitaxa Fast).

     

    Osoby które doznały ciężkiej, zagrażającej życiu reakcji po ugryzieniu szerszenia, mogą poddać się immunoterapii. Polega ona na stopniowym „przyzwyczajaniu” organizmu do substancji zawartych w jadzie tego owada. Leczenie trwa kilka lat i u większości chorych przynosi dobre efekty.

     

     

    Domowe sposoby na ugryzienie szerszenia

    Co zrobić jak ugryzienie szerszeń? Jakie domowy sposoby na użądlenie są skuteczne? W przypadku tego owada, użądlenie wywołuje najczęściej silny ból, świąd i obrzęk. Z domowych sposobów najlepszy jest wspomniany już zimny okład. Szybko przyniesie on ulgę pacjentowi i złagodzi odczuwane dolegliwości. Można spotkać się też z innymi domowymi sposobami na ugryzienie szerszenia, takimi jak plasterek cebuli, okłady nasączone naparem z szałwii lub aplikacja niewielkiej ilości olejku lawendowego w miejsce ugryzienia. Oprócz okładów z lodu, wymienione domowe sposoby na użądlenie szerszenia najczęściej nie są wystarczająco skuteczne, aby znacząco zmniejszyć pojawiający się ból i świąd skóry.

     

    Użądlenie szerszenia choć zazwyczaj jest bolesne i uciążliwe, dla większości osób nie jest groźne. Przyłożenie lodu i zastosowanie aptecznego preparatu na ugryzienia owadów najczęściej wystarcza, aby złagodzić nieprzyjemne objawy. Ukąszenie szerszenia może być niebezpieczne dla osób uczulonych na jego jad. W takich przypadkach, pacjent może odczuwać silny niepokój i strach przed konsekwencjami ponownego ugryzienia. Może to negatywnie wpływać na odczuwany przez niego komfort życia. Warto wówczas rozważyć immunoterapię, która jest skuteczna, bezpieczna i może znacząco poprawić jakość życia chorych. W celu zapobiegania ugryzieniom owadów warto też stosować środki odstraszające podczas przebywania w miejscach, w których może dojść do użądlenia szerszenia.

    Bibliografia

    1. Rey A., Chełmińska M., Alergia na jady owadów błonkoskrzydłych  praktyce podstawowej opieki zdrowotnej. Lekarz POZ 2020, 3, 181-184

    2. Nittner-Marszalska M., Alergia na jad owadów błonkoskrzydłych. Alergoprofil 2021, 17, 1, 25-27

    3. InformedHealth.org [Internet]: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG), 2006. Insect venom allergies: Short-term and long-term treatment, available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK447119/

    Chociaż niniejszy serwis może zawierać informacje dotyczące kwestii medycznych, prawnych czy biznesowych informacje te nie mogą stanowić ani zastępować porady specjalisty. ADPHARMA SP. Z O.O. nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek konsekwencje związane bezpośrednio lub pośrednio z jakimikolwiek działaniami lub zaniechaniami podejmowanymi przez użytkownika w oparciu o informacje lub materiały zawarte w niniejszym serwisie. Chociaż ADPHARMA SP. Z O.O. podejmuje wszelkie uzasadnione środki, aby informacje na tej platformie były dokładne, kompletne i aktualne, nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody lub straty związane z niedokładnością, niekompletnością, nierzetelnością lub brakiem aktualności informacji. Niniejszy serwis zawiera również publikacje naukowe, opinie ekspertów oraz wytyczne organizacji branżowych i naukowych. Wszelkie takie informacje stanowią wyłącznie opinie osób lub podmiotów, które je wyraziły i nie należy ich interpretować jako poglądów lub zobowiązań ADPHARMA SP. Z O.O.

    Tagi:
    Kategorie:

    Zobacz więcej artykułów

    • Alergia na pyłki – jak się przed nią bronić?
      alergia
      Alergia na pyłki – jak się przed nią bronić?

      Pylenie traw, chwastów i drzew to okres wyjątkowo nieprzyjemny dla alergików. Z roku na rok, osób zmagających się z dolegliwościami wywołanymi uczuleniem na pyłki przybywa. Jak złagodzić objawy alergii na pyłki i jak im zapobiegać?

    • Uczulenie na słońce - objawy i leczenie
      uczulenie
      Uczulenie na słońce - objawy i leczenie

      Zaczerwienienie skóry i swędzące grudki pojawiające się po ekspozycji skóry na słońce, mogą świadczyć o alergii na promieniowanie słoneczne. Jakie leki zwiększają ryzyko wystąpienia uczulenia na słońce? Co stosować aby złagodzić nieprzyjemne objawy?

    • Ugryzienia komarów – jak złagodzić swędzenie?
      swędzenie
      Ugryzienia komarów – jak złagodzić swędzenie?

      Objawy pojawiające się po ukąszeniu komara mogą być dość uciążliwe. Co na ugryzienie komarów złagodzi uporczywe swędzenie skóry? Jak zapobiegać ukąszeniom i właściwie dlaczego ugryzienie komara swędzi?

    • Ugryzienie kleszcza  - jak się przed nim uchronić?
      ugryzienie
      Ugryzienie kleszcza - jak się przed nim uchronić?

      Ugryzienie kleszcza jest bezbolesne i łatwo można je przeoczyć. Małe pajęczaki dość mocno wczepiają się w skórę i mogą pozostawać w niej nawet przez kilka dni. Co robić po ugryzieniu kleszcza? Jak chronić się przed chorobami wywoływanymi przez kleszcze?

    • Ugryzienie muchy końskiej – co zrobić?
      ugryzienie
      Ugryzienie muchy końskiej – co zrobić?

      Mucha końska, inaczej jusznica deszczowa, to owad którego ugryzienia mogą być bardzo bolesne. Czym je skutecznie łagodzić? Jak ograniczyć ryzyko ugryzienia przez muchę końską?