COLOSTRUM. Czym jest? Jak działa? I czy warto je suplementować?

Colostrum, młodziwo, siara- co to jest?

Colostrum jest naturalnym produktem gruczołów mlekowych ssaków. To tzw. „pierwsze” mleko powstające w ostatnim okresie ciąży aż do kilku dni po porodzie. Po tym czasie przekształca się w mleko właściwe. Colostrum jednak znacząco wyróżnia się na jego tle. Charakteryzuje się ogromną ilością biologicznie aktywnych składników, głównie białkowych. Dla nowo narodzonego dziecka jest cenną substancją, która aktywizuje jeden z najważniejszych układów czyli układ odpornościowy. A dzięki niemu pozwala funkcjonować w świecie pełnym bakterii, wirusów i innych mikroorganizmów, z którymi noworodek styka się po przyjściu na świat.

Colostrum jako suplement. Skąd jest pozyskiwane?

Preparaty z colostrum dostępne na rynku zazwyczaj pozyskiwane są od krów po ocieleniu (Colostrum bovinum), co warto podkreślić w sposób etyczny i z poszanowaniem zwierząt. Pobierana się jedynie nadmiarowa substancja, której osesek nie był w stanie już spożyć. Czas w którym pozyskuje się colostrum ma ogromne znaczenie dla człowieka. Obserwacje naukowców dowodzą, że najwyższą aktywność biologiczną wykazuje colostrum pobrane do 2 godzin od porodu. Z każdą kolejną godziną jego aktywność spada. Poza czasem poboru równie istotny jest sposób przetwarzania substancji, składniki białkowe są wrażliwe na wysoką temperaturę i ekspozycja na nią powoduje ich denaturację. Przy nieprawidłowym obchodzenie się z colostrum na przykład poddając je suszeniu w wysokiej temperaturze, przestaje ono pełnić swoją prozdrowotną funkcję i staje się niejako „zwykłym mlekiem”. Dlatego, najlepszym sposobem na przetwarzanie płynnego colostrum w proszek jest delikatny proces liofilizacji. Na tej drodze colostrum zachowuje wszystkie składniki i właściwości substancji świeżej (płynnej).

Najważniejsze składniki colostrum

Szacuje się, że w colostrum jest ponad 250 aktywnych biologicznie związków, witamin i  składników mineralnych. Co ciekawe siara różnych gatunków ssaków jest do siebie zbliżona składem, dlatego mówi się o homologii międzygatunkowej colostrum. Z tego też powodu organizm ludzki z powodzeniem może korzystać nie tylko z siary swojej matki, ale jako kilkulatek, nastolatek czy osoba dorosła także z siary odzwierzęcej, najczęściej bydlęcej (colostrum bovinum). Kluczowe, białkowe składniki colostrum to laktoferyna, kolostrynina, lizozym, laktoalbumina, kazeina, immunoglobuliny, czynniki wzrostu, cytokiny i hormony. Część z nich wykazuje skuteczne działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze, czyli w skrócie chroni organizm przed infekcjami. Wyróżnić należy laktoferynę, liczne badania wskazują, że jest ona jednym z najważniejszych czynników colostrum odpowiadającym za stymulację i wspieranie funkcji układu odpornościowego. Jednakże za ogólnoustrojowe korzyści wynikające ze stosowania colostrum nie odpowiada jeden czy dwa jego składniki, a synergia czyli wzajemne odziaływanie ich wszystkich.

Jak działa colostrum?

Siara podawana noworodkowi zaraz po przyjściu na świat aktywuje i reguluje jego układ odpornościowy, który mierzy się z zagrożeniami obecnymi w środowisku pozałonowym.  Poza tym odgrywa ważną rolę w dojrzewaniu układu pokarmowego, ściśle powiązanego z układem immunologicznym. To dlatego coraz częściej słyszymy, że ”odporność pochodzi z brzucha” lub „w brzuchu jest serce odporności” , ponieważ znaczna część komórek odpornościowych zlokalizowana jest właśnie w jelitach. Dobrostan przewodu pokarmowego zapewnia zdrowie w ujęciu ogólnym, ale w dużej mierze wpływa na funkcjonowanie odporności nas wszystkich. Colostrum reguluje środowisko jelit zaraz po przyjściu noworodka na świat, ale też w każdym innym momencie życia. Udowodniono, że siara podawana nawet osobom dorosłym wpływa na stan i kondycję jelit, w tym na integralność bariery jelitowej. W badaniu Hałasa i wsp. zaobserwowano, że podawanie wyczynowym sportowcom colostrum (500 mg dwa razy dziennie przez 20 dni) sprzyjało uszczelnieniu bariery jelitowej.

Colostrum przypisywane są również właściwości przeciwnowotworowe a dokładniej cytotoksyczne na komórki rakowe i hamujące przerzuty, jednakże na ten moment udowodnione zostało to jedynie na zwierzętach. Poza tym jedna ze składowych colostrum- kolostrynina stosowana w badaniach klinicznych u osób z chorobą Alzheimera powodowała poprawę funkcji poznawczych. Colostrum to niewątpliwie substancja multipotencjalna i zapewne jeszcze nie wszystko o niej wiemy.

Jakie są wskazania do suplementacji?

Stosowanie colostrum na pewno powinno być rozważane u dzieci i dorosłych chorowitych, często łapiących infekcje górnych dróg oddechowych. W tej sytuacji skupienie się na poprawie środowiska jelitowego i zaprowadzenie w nim przysłowiowego porządku może przynieść w perspektywie czasu oczekiwane efekty. 

Z uwagi na pozytywne działanie colostrum na mikrobiotę jelitową i nabłonek,  warto włączyć je w schorzeniach przewodu pokarmowego takich jak nieswoiste zapalenie jelit, zespół jelita nadwrażliwego czy w sytuacjach dysbiozy jelitowej będącej następstwem między innymi farmakoterapii.

Włączenie colostrum sprawdza się również, jako substancja pomocnicza w leczeniu biegunek infekcyjnych, co szczególnie docenią rodzice małych dzieci, ale i dorośli podróżujący do krajów o niższym standardzie sanitarnym, gdzie wzrasta ryzyko biegunki podróżnych.

Kto nie może stosować colostrum?

Jedynym przeciwwskazaniem do stosowania colostrum jest potwierdzona badaniami alergia na białka mleka krowiego. Ona dyskwalifikuje możliwość suplementacji. Natomiast, nietolerancja laktozy nie jest już przeszkodą. Pomimo, że colostrum zawiera cukier mleczny to jest go na tyle mało w porcji terapeutycznej, którą pacjent przyjmuje, że zazwyczaj podczas suplementacji nie odczuwa żadnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Co wybrać? Colostrum w proszku, kapsułce czy w zawiesinie?

Forma, w jakiej suplementujemy colostrum nie ma większego znaczenia i powinna być dobierana indywidualnie w zależności od potrzeb pacjenta. Dla dzieci i osób starszych najwygodniejszy wydaje się proszek wysypywany bezpośrednio do buzi lub na język oraz zawiesina. Dla osób dorosłych colostrum w kapsułkach. Najważniejsze jednak w suplementacji jest wybranie wysokiej, jakości colostrum liofilizowanego, stosowanie go zgodnie z rekomendacjami producenta i regularnie.