Chlorki w surowicy - co oznaczają podwyższone chlorki we krwi?

Chlorki- kiedy wykonuje się oznaczenie?

Jony chloru, tj. chlorki są ważnym składnikiem elektrolitowym organizmu. Ich norma warunkuje utrzymanie równowagi wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Są one głównie obecne w płynach ustrojowych, a ich poziom we krwi jest ściśle kontrolowany przez organizm. Niemniej jednak w określonych zaburzeniach, m.in. związanych z utratą lub zwiększeniem objętości płynów ustrojowych, wykonuje się oznaczenie chlorków. Jonogram obejmuje nie tylko chlorki w surowicy i ich stężenie, ale w ramach badania określa się również ilość jonów potasu, sodu i wodorowęglanowych. W jakich sytuacjach wykonuje się tego typu oznaczenie?

·         Utrzymujące się przez dłuższy czas wymioty lub biegunka,

·         Długotrwałe podawanie pacjentowi kroplówek nawadniających, zawierających jony chlorkowe,

·         Wystąpienie objawów sugerujących zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej (osłabienie, zawroty głowy, szybkie męczenie się, brak siły mięśniowej, nudności).

Podwyższone chlorki w surowicy krwi- przyczyny

Chlorki powyżej normy lub poniżej dużo mówią o stanie zdrowia pacjenta. Jeśli jonów chlorkowych jest za mało, może to wskazywać na niewystarczającą ilość soli w diecie, co następuje jedynie w przypadku jej całkowitej eliminacji z codziennego menu. Inne przyczyny to m.in. niewydolność układu krążenia, przewodnienie organizmu czy niedrożność jelit. Spadek ilości anionów chlorkowych może prowadzić z kolei do wzrostu pH krwi. Zasadowica metaboliczna niesie za sobą powikłania wielonarządowe, m.in. dochodzi do upośledzenia wentylacji płuc i rozwoju kwasicy oddechowej. Organizm dla zbilansowania niskiego poziomu chlorków zatrzymuje w organizmie dwutlenek węgla. Konieczne jest wówczas wykonanie dokładnego jonogramu i uzupełnianie elektrolitów, w tym chlorków oraz leczenie przyczyn tego powikłania zagrażającego życiu pacjenta. 

W związku z tym, że na poziom chlorków we krwi wpływ ma dieta, znacznie częściej pojawia się problem nadmiaru tych jonów we krwi. W Polsce spożywamy średnio ponad 11 g soli na dobę, stanowiącej źródło jonów chlorkowy, włączając w to również sól stanowiącą naturalny składnik wielu produktów.  Chlorki w surowicy podwyższone- inne przyczyny:

·         Odwodnienie- utrata wody wynikająca m.in. z biegunek, wymiotów, nadmiernego pocenia, przyjmowania zbyt małej ilości płynów,

·         Choroby nerek- niewydolność lub kwasica cewkowa,

·         Postępowanie medyczne, polegająca na podawaniu dużej ilości soli nawadniających zawierających chlorki, bez odpowiedniej kontroli jonogramu,

·         Zespół Conna (hiperaldosteronizm pierwotny)- nadmiar produkcji aldosteronu w nadnerczach może powodować wzrost retencji chlorków i sodu,

·         Stosowanie niektórych leków- na poziom chlorków mogą wpływać- diuretyki, sterydy i leki zobojętniające kwas solny.

Chlorki w surowicy wysokie- mogą oznaczać kwasicę metaboliczną. Przy wzroście poziomu chlorków i jednoczesnym spadku ilości jonów dodatnich (sodu, potasu) dochodzi do obniżenia pH krwi, co przy dłużej utrzymujących się objawach może prowadzić do uszkodzenia nerek i zaburzeń krążenia. Organizm dla kompensacji takiego stanu wydala więcej dwutlenku węgla w drogach oddechowych.

Chlorki norma dla dorosłych i dzieci

W zależności od potrzeby chlorki można oznaczać w surowicy, na podstawie próbki krwi lub w moczu. Na ich stężenie wpływ ma dieta. Dlatego też należy zapamiętać, że chcąc oznaczyć chlorki, badanie wykonuje się na czczo. Normy jonów chlorkowych dla dzieci i dorosłych mieszczą się w podobnym przedziale. 

·         Chlorki w surowicy norma 95–105 mmol/l- wartość ta jest zwykle nieco wyższa u kobiet,

·         Chlorki norma w moczu 140–250 mmol/dobę.

Na wynik badania wpływ może mieć wiele czynników, dlatego jego interpretacji zawsze powinien dokonać lekarz. Niebezpieczny dla zdrowia jest zarówno zbyt wysoki, jak i za niski poziom chlorków. Należy mieć na uwadze, że stężenie chlorków w surowicy poniżej 70 mmol/l lub powyżej 120 mmol/l to stan zagrażający życiu, w takim wypadku pacjent wymaga bezwzględnej hospitalizacji. 

Hiperchloremia- objawy

Chlorki podwyższone, czyli hiperchloremia to stan gdy ich stężenie w surowicy przekracza normę, czyli osiąga wartość powyżej 106 mmol/l. Wówczas pacjent może odczuwać szereg objawów związanych nie z samym wzrostem stężenia chlorków, ale z zaburzeniami gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej. Mowa tutaj m.in. o:

·         Wzmożonym pragnieniu,

·         Odczuwaniu suchości w ustach i zauważalnym wysuszeniu błon śluzowych,

·         Osłabieniu mięśni,

·         Zaburzeniach rytmu serca,

·         Nadciśnieniu tętniczym.

Jeśli dojdzie do rozwoju kwasicy metabolicznej, pojawiają się również inne ogólnoustrojowe dolegliwości, związane z zaburzeniami pracy wielu układów. Najczęściej obserwuje się u pacjentów splątanie, zaburzenia oddychania, uczucie zmęczenia i osłabienia.

Jak obniżyć chlorki we krwi?

Zanim podejmie się postępowanie mające na celu obniżyć poziom chlorków we krwi, należy poznać przyczynę zaburzenia. Podstawowa diagnostyka obejmuje przede wszystkim panel elektrolitowy, ale również ocenę pH i ilość dwuwęglanów (HCO3⁻), jak również poziom kreatyniny i mocznika, mające na celu zweryfikować pracę nerek. Jeśli zostanie określone podstawowe zaburzenie, wówczas wdraża się odpowiednie leczenie przyczynowe i objawowe. Oznacza to, że gdy przyczyną hipechloremii jest niewydolność nerek, leczenie obejmuje wspomaganie ich funkcjonalności, a niekiedy dializy lub w przypadku kwasicy metabolicznej podanie choremu dwuwęglanów. Chlorki we krwi można obniżyć również poprzez nawadnianie organizmu, polegające na zwiększaniu ilości przyjmowanych płynów z odpowiednią zawartością elektrolitową, wprowadzenie modyfikacji dietetycznych, tj. ograniczenie spożycia soli kuchennej i produktów przetworzonych, a także włączenie tych zawierających potas i magnez. Jeśli wysoki poziom chlorków związany jest z leczeniem farmakologicznym, konieczna jest natomiast jego modyfikacja. Mowa tutaj głównie o terapii nawadniającej i podawaniu pacjentowi nadmiernych ilości dożylnych płynów zawierających jony chlorkowe.

Równowaga gospodarek wodno-elektrolitowej oraz kwasowo-zasadowej warunkują prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Elektrolity są ważne nie tylko dla zachowania dobrego samopoczucia i nawodnienia, ale również dla zdrowia nerek, wątroby i układu nerwowego. Dlatego też w przypadku wielu problemów zdrowotnych pacjentom wykonywany jest jonogram. Problem stanowią odbiegające od stężeń referencyjnych poziomy jonów dodatnich- potasu, sodu, jak również jonów ujemnych- chlorki. We krwi ich nadmiar określany jest jako hiperchloremia. To stan wymagający podjęcia działań mających na celu wyrównanie poziomu chlorków