Bradykardia – objawy, przyczyny, leczenie

Bradykardia – co to?

Bradykardia jest definiowana jako spowolniona częstotliwość pracy serca. Mówimy o niej, gdy ilość uderzeń na minutę jest niższa niż 50-60. Za prawidłową częstość serca u osób dorosłych przyjmuje się wartości mieszczące się w zakresie 60-100 uderzeń na minutę (najczęściej w spoczynku wynosi ona 60-80 uderzeń na minutę). Czy bradykardia jest niebezpieczna? Wolniejsza praca serca nie zawsze świadczy o zagrożeniu zdrowia lub życia. W pewnych przypadkach, spowolniony rytm serca jest zupełnie normalny i niegroźny dla pacjenta. Z fizjologiczną bradykardią mamy styczność podczas snu. Gdy śpimy, serce nie musi pracować tak intensywnie, więc bije wolniej. Mimo więc zmniejszonej częstotliwości pracy serca (poniżej 50-60 uderzeń na minutę), organizm funkcjonuje prawidłowo. Wolniejsza niż standardowo praca serca obserwowana jest również u sportowców oraz osób, które amatorsko ale regularnie i intensywnie uprawiają sport. U tej grupy pacjentów, serce bije wolniej i uzyskiwana jest niższa wartość tętna.

Bradykardia – przyczyny

Spowolniona akcja serca w spoczynku czasami wynika z pewnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu. Uszkodzenie serca (np. na skutek przebytego zawału), toczeń rumieniowaty układowy i inne choroby tkanki łącznej, padaczka, obturacyjny bezdech senny oraz wybrane choroby zakaźne mogą powodować zaburzenia w układzie bodźco-przewodzącym serca, a w dalszej kolejności wpływać na jego wolniejszą pracę. Niekorzystne zmiany w poziomie elektrolitów oraz zaburzenia poziomu hormonów tarczycy również mogą skutkować zmniejszeniem częstotliwości pracy serca. Na pojawienie się bradykardii wpływać mogą także przyjmowane leki, np. niektóre preparaty obniżające ciśnienie tętnicze krwi czy leki uspokajające.

Bradykardia – objawy

Bradykardia jest jednym z rodzajów arytmii serca. Jej objawy są zróżnicowane i mogą się w różnić między pacjentami. Spowolniony rytm serca u części osób ma charakter ciągły, a u innych pojawia się nagle i utrzymuje tylko przez pewien czas. Czasami, pacjenci potrafią już przewidzieć sytuacje, w jakich dojdzie do spowolnienia pracy serca.

Zaburzenia rytmu serca – objawy które mogą wystąpić podczas bradykardii to:

• spadek energii do działania, osłabienie,
• zmęczenie,
• senność, apatia,
• spadek koncentracji,
• zawroty głowy,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• duszności,
• dyskomfort, ból odczuwany w klatce piersiowej.

U osób, u których bradykardia ma charakter ciągły, objawy mogą być mniej nasilone. Jeśli spowolniona czynność serca w spoczynku jest dość łagodna, organizm może niejako zaadaptować się do tej sytuacji. Pacjent może odczuwać więc większe zmęczenie, osłabienie i spadek koncentracji, ale dopóki nie są one bardziej nasilone lub nie towarzyszą im inne symptomy (takie jak nawracające zawroty głowy czy duszności), może wiązać je z nadmiarem obowiązków czy chociażby szybkim tempem życia.

Czasami bradykardia pojawia się nagle, a związane z nią objawy mają duże nasilenie. Może dojść do omdlenia i zatrzymania krążenia, które wymaga natychmiastowego udzielenia pacjentowi pierwszej pomocy.

Czy bradykardia wymaga leczenia?

Bradykardia nie zawsze wymaga wprowadzenia leczenia. Jak zostało już wspomniane, czasami spowolniona częstotliwość pracy serca występuje u osób zdrowych i nie wiąże się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami dla pacjenta. W pozostałych przypadkach, kiedy mówimy o bradykardii patologicznej, konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem oraz wykonanie odpowiednich badań. Standardowym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce zaburzeń rytmu serca jest badanie EKG. Istotne jest ustalenie rodzaju bradykardii i podjęcie próby znalezienia przyczyny zaburzeń rytmu serca. Jeśli bradykardia pojawia się wskutek niedoczynności tarczycy lub bezdechu sennego, leczenie tych przypadłości może spowodować przywrócenie prawidłowej pracy serca. Zaburzenia elektrolitowe po ich wyrównaniu również powinny skutkować ustąpieniem bradykardii. Ważne jest też przeanalizowanie stosowanych przez pacjenta leków, szczególnie jeśli są to preparaty które mogą wpływać na pracę serca.

Nie zawsze udaje się ustalić i wyeliminować przyczynę bradykardii. W takich sytuacjach specjaliści indywidualnie ustalają plan leczenia. Rozważane jest m.in. wszczepienie rozrusznika serca lub kardioneuroablacja.

Jak zapobiegać bradykardii?

Bradykardii nie zawsze można zapobiec. Można jednak wprowadzić takie modyfikacje w stylu życia, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie serca i dodatkowo go nie obciążają. W celu zapobiegania bradykardii, zaleca się:

• dbanie o zdrowy sposób odżywiania – dla efektywnej pracy serca szczególnie istotna jest odpowiednia podaż magnezu, potasu, nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, polifenoli i antyoksydantów. Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce oraz produkty pełnoziarniste. Zalecane jest ograniczenie spożycia pokarmów o wysokim stopniu przetworzenia, a także zmniejszenie ilości soli i cukru. Ważne jest również ograniczenie alkoholu,
• regularną aktywność fizyczną – systematyczna, dostosowana do możliwości i stanu zdrowia pacjenta aktywność wpływa korzystnie na pracę układu krążenia (dodatkowo pomaga utrzymać prawidłową masę ciała). Zaleca się spędzanie tygodniowo min. 150 minut na aktywności o umiarkowanej intensywności lub min. 75 minut na aktywności o dużej intensywności,
• utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• rezygnację z palenia papierosów,
• dbanie o odpowiednią ilość i jakość snu,
• regularne badania kontrolne i monitorowanie poziomu cholesterolu, glukozy oraz ciśnienia tętniczego krwi.

Wolniejsza praca serca w spoczynku u sportowców jest normalna, prawidłowa i najczęściej świadczy o dobrym stanie zdrowia. Fizjologiczna bradykardia pojawiająca się podczas snu również nie powinna budzić niepokoju. W pozostałych przypadkach, rokowanie u pacjentów z bradykardią patologiczną zależą w dużej mierze od jej przyczyny. Zazwyczaj dobrze rokują chorzy, u których spowolniona czynność serca wynika z choroby podstawowej, jaką jest np. niedoczynność tarczycy, którą można wyrównać przyjmując odpowiednie hormony. U części pacjentów konieczne jest wykonanie zabiegu, który przywraca prawidłowy rytm pracy serca i powoduje ustąpienie objawów bradykardii. Warto bowiem zaznaczyć, że u części pacjentów bradykardia bardzo negatywnie wpływa na codzienne życie i znacząco obniża jego jakość. Wprowadzenie odpowiedniego leczenia daje chorym szansę na powrót do normalnego funkcjonowania.