Bostonka – objawy, leczenie choroby bostońskiej

Bostonka – co to za choroba?

Bostonka to potoczna nazwa choroby dłoni, stóp i jamy ustnej. Choć określenie „bostonka” jest nieprawidłowe i najprawdopodobniej zostało zapożyczone od innej choroby wirusowej, na potrzeby artykułu pozostaniemy przy tej nazwie. Niepoprawnym określeniem jest też grypa bostońska. Inna nazwa tego schorzenia to choroba brudnych rąk. Bostonka może rozwinąć się u osób w dowolnym wieku, choć najczęściej jest rozpoznawana u niemowląt i małych dzieci. Bostonka występuje obecnie na całym świecie.

Nazwa choroby dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMS – hand, foot and mouth syndrome) pochodzi od charakterystycznej lokalizacji wysypki, będącej jednym z typowych objawów bostonki. Symptomy nie zawsze są jednak tak klasyczne.  Schorzenie to powodowane jest przez enterowirusy. Najczęściej, za rozwój choroby odpowiadają wirusy Coxackie A16, A6, A10 oraz enterowirusa 71 (EV-71).

Co to jest bostonka? Choroba zakaźna potocznie określana jako bostonka, to w rzeczywistości choroba dłoni, stóp i jamy ustnej. Ma ona podłoże wirusowe i przebiega z charakterystyczną wysypką. Najczęściej rozwija się u małych dzieci, ale może wystąpić również u osób dorosłych.

Bostonka – jak dochodzi do zarażenia?

Bostonka na dłoniach, stopach, w jamie ustnej nie bez powodu określana jest jako choroba brudnych rąk. Do zakażenia dochodzi bowiem najczęściej właśnie w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydalinami lub wydzielinami. Uważa się, że choroba szerzy się głównie drogą fekalno-oralną. Z tego też powodu, bostonka łatwo rozprzestrzenia się w takich placówkach jak żłobki i przedszkola, ponieważ małe dzieci zazwyczaj nie przywiązują jeszcze zbyt dużej wagi do prawidłowej higieny.

Choroba brudnych rąk, bostonka jest najbardziej zaraźliwa w ciągu pierwszych dni od pojawienia się objawów (do tygodnia). Niemniej jednak, chory może stanowić źródło zakażenia jeszcze przed wystąpieniem pierwszych symptomów. Warto również pamiętać, że nie wszyscy przechodzą infekcję objawowo. Pacjenci z bezobjawowym przebiegiem choroby także mogą zarażać inne osoby. Trudno jest więc w pełni efektywnie zapobiegać zarażeniu.

Bostonka – objawy

Bostonka – pierwsze objawy choroby to zazwyczaj łagodny wzrost temperatury ciała, ogólny spadek samopoczucia i spadek apetytu. Dość typowym symptomem jest też ból gardła. Po 1-2 dobach pojawia się bostonka na podniebieniu, błonie śluzowej policzków, czasem również na języku. Zmiany w jamie ustnej początkowo mają postać czerwonych plamek, które przekształcają się w pęcherze otoczone czerwoną obwódką. Z czasem pęcherze te pękają i w ich miejscu powstają niewielkie, płytkie owrzodzenia.

W dalszej kolejności pojawia się bostonka na stopach i dłoniach, dokładniej na podeszwach stóp i powierzchni dłoniowej rąk. Zmiany na skórze mogą mieć postać plamek, grudek czy też pęcherzyków. Ich rozmiary zazwyczaj są małe – od 2 do 6 mm. Wykwity mogą pojawić się też na pośladkach oraz w okolicy narządów intymnych. Choć najczęściej nie swędzą, mogą wywoływać ból i dyskomfort. Dotyczy to szczególnie owrzodzeń pojawiających się w wyniku pękania pęcherzyków.

Grypa bostońska - objawy utrzymują się kilka dni. U większości pacjentów całkowicie ustępują w ciągu 7-10 dni. Zmiany stopniowo zanikają, nie pozostawiając po sobie blizn. Choć przy typowym przebiegu choroby, wysypka lokalizuje się na dłoniach, stopach i w jamie ustnej, może też rozwinąć się bostonka na nogach, ramionach, pośladkach i części grzbietowej dłoni. Bostonka na twarzy zazwyczaj nie występuje. Dużo bardziej typowa jest bostonka na języku, podniebieniu i wewnętrznej części policzków.

Pamiętajmy o tym, że przyczyny wysypki u dorosłych i dzieci są bardzo zróżnicowane. Czasami zmiany skórne, które przez rodziców określane są jako bostonka na plecach czy bostonka na brzuchu, w rzeczywistości są objawem ospy wietrznej. Przy typowym przebiegu choroby dłoni, stóp i jamy ustnej wykwity i pęcherze bardzo rzadko lokalizują się kończynach, tułowiu i twarzy. Zachodzi więc małe prawdopodobieństwo, że rozwinie się też bostonka na całym ciele. Taka lokalizacja zmian sugeruje raczej inną przyczynę niż choroba bostońska.

Bostonka – leczenie

Bostonka – choroba ta najczęściej ma łagodny przebieg. Ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni. Nie ma leczenia przyczynowego choroby dłoni, stóp i jamy ustnej. Terapia skupia się głównie na łagodzeniu pojawiających się objawów w celu poprawy komfortu i samopoczucia pacjenta. Żadne dostępne leki przeciwwirusowe nie mają udowodnionej skuteczności w leczeniu tego schorzenia.

Bostonka – leczenie polega na podawaniu leków przeciwgorączkowych, w celu zmniejszenia temperatury ciała. Leki te warto stosować, jeśli gorączka powoduje widoczny dyskomfort u pacjenta. U dzieci rekomendowane są leki na bazie ibuprofenu (np. Ibuprom dla dzieci Forte, Ibum Forte Pure) i paracetamolu (np. Apap dla dzieci Forte, Panadol dla dzieci). Oprócz działania przeciwgorączkowego posiadają one również właściwości przeciwbólowe.

Leczenie grypy bostońskiej wymaga też dbania o prawidłowe nawadnianie pacjenta. Może być to dość trudne w przypadku małych dzieci, które ze względu na bolesne owrzodzenia w jamie ustnej mogą nie być chętne do spożywania płynów, ani pokarmów. Warto więc próbować dostarczać im takie produkty, które złagodzą odczuwany ból i dyskomfort. Pomocne mogą być schłodzone napoje i soki warzywno-owocowe lub soki owocowe w zależności od preferencji dziecka. Niewskazane są jednak płyny kwaśne, które mogą dodatkowo nasilać ból. Ulgę przynieść mogą też lody. 

Przy bostonce u dorosłych samopoczucie poprawić może też ssanie kostek lodu. Jeśli samo picie jest bardzo nieprzyjemne dla pacjenta, można skorzystać ze słomki. Małym dzieciom płyny można podawać przy pomocy strzykawki.

Choroba bostońska ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Nie dysponujemy obecnie lekiem, który działałby na przyczynę bostonki, ale dostępne są preparaty, które łagodzą pojawiające się w jej przebiegu objawy. Oprócz leków na gorączkę, bardzo ważne jest dbanie o nawodnienie organizmu.

Powikłania po bostonce

Zdecydowana większość pacjentów przechodzi bostonkę bez jakichkolwiek powikłań. U niewielkiej części chorych dochodzi jednak do ich rozwoju. Możliwe powikłania choroby dłoni, stóp i jamy ustnej to:

• odwodnienie – może być ono skutkiem ograniczenia spożywanych płynów, związanego z silnym bólem w obrębie jamy ustnej. Jest to najczęstsze powikłanie omawianej choroby,
• nadkażenia bakteryjne – mogą pojawić się wskutek rozdrapywania pojawiających się na skórze zmian,
• powikłania neurologiczne, takie jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu - rzadkie powikłania bostonki, 
• niewydolność krążeniowo-oddechowa,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie płuc,
• zapalenie trzustki.

Bostonka – objawy są zazwyczaj dość łagodne, a sama choroba ma charakter samoograniczający się. Niemniej jednak, pojawiające się zmiany skórne mogą być bolesne dla pacjenta i odczuwalnie zaburzać jego komfort. Dostępnych sposobów zapobiegania chorobie dłoni, stóp i jamy ustnej nie ma zbyt wielu. Warto jednak pamiętać o regularnym i dokładnym myciu rąk. Istotne jest też wyjaśnianie dzieciom już od najmłodszych lat, dlaczego higiena ma tak istotny wpływ na stan ich zdrowia i jak można o nią dbać na co dzień.