Wysypka na ciele - przyczyny wysypki u dorosłych

Wysypka na ciele – przyczyny

Wysypka to dość niespecyficzny objaw. W zależności od jej wyglądu, charakteru, lokalizacji oraz innych symptomów pojawiających się u pacjenta lekarz stara się określić jej przyczynę. Ustalenie etiologii wysypki pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia. Swędząca wysypka na ciele może oznaczać reakcję alergiczną na spożyty pokarm, alergeny wziewne, odczyn po bezpośrednim kontakcie z alergenem (alergia kontaktowa) lub fotouczulenie, gdzie czynnikiem koniecznym do powstania alergicznego odczynu na skórze jest promieniowanie słoneczne.

Wysypka na ciele u dorosłych może być związana również z chorobami o podłożu wirusowym lub bakteryjnym. Niekiedy jej przyczyną jest zaostrzenie atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, czy reumatoidalnego zapalenie stawów. Wysypka pojawia się także jako objaw choroby nowotworowej.

Niekiedy wysypka ustępuje sama, szczególnie ta powstała latem na skutek nadmiernego przegrzania (tzw. potówki), ale w wielu przypadkach wymaga konsultacji z lekarzem. Nie warto jej bagatelizować, ponieważ ten niespecyficzny objaw może mieć wiele przyczyn, a niektóre z nich są bardzo poważne.

Rodzaje wysypek

Wysypka na skórze może mieć różny charakter. Niekiedy może być objawem chorobowym, ale czerwone krostki na ciele mogą pojawić również na skutek przegrzania. Obraz kliniczny (wygląd) wysypek bywa bardzo różnorodny. Stąd też, celem jak najlepszego opisania powstałych zmian skórnych, wysypki klasyfikuje się w określone typy. Wśród nich wyróżnia się:

• Wysypka alergiczna – jest mało specyficzna, powstaje na skutek kontaktu z alergenami; może przybierać formę czerwonych grudek, pęcherzyków czy bąbli, a u osób cierpiących na alergię przewlekle postać rumieniowo-złuszczających się zmian. Wysypce alergicznej zwykle towarzyszy świąd o różnym nasileniu, co znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie.
• Wysypka plamista – czerwone, nieregularne plamy często związane z alergią lub chorobami o charakterze zakaźnym.
• Wysypka grudkowa – przybiera formę małych, uniesionych grudek, które sprawiają, że skóra w dotyku staje się nierówna i chropowata. Są to zmiany charakterystyczne dla liszajca płaskiego, zmian alergicznych, wirusowych oraz łuszczycy. W przypadku ostatniej choroby grudki pokryte są srebrzystą łuską.
• Wysypka grudkowo – plamista – na skórze pojawiają się zarówno suche plamy, jak i grudkowe krostki. Jest to forma charakterystyczna dla alergii skórnej, np. odczyn poantybiotykowy.
• Wysypka pęcherzykowa – wypełnione płynem pęcherzyki wystają ponad powierzchnię skóry. Tego typu pęcherzyki są charakterystyczne dla infekcji wirusowej – opryszczka, półpasiec, ospa lub alergii na słońce. Często przed wystąpieniem wysypki pojawiają się objawy przepowiadające, tj. mrowienie, świąd, ból.
• Pokrzywka – swędząca, niejednorodna wysypka barwy zwykle różowej. Pokrzywkę powodować mogą różne alergeny, ale zwykle jej przyczyna jest trudna do ustalenia. Po pojawieniu się pokrzywki na skórze należy bacznie obserwować pacjenta czy objawy alergiczne nie postępują i nie pojawiają się u niego np. trudności z oddychaniem.

Ze względu na lokalizację zmian skórnych oraz czas trwania wysypki wprowadzono odpowiednią klasyfikację. Wyróżnia się krosty na ciele zlokalizowane miejscowo lub uogólnione. Wysypka ustępująca szybko nazywana jest „zwiewną”, ale bywa też że zmiany pozostają na skórze przez dłuższy czas.

Wysypka na ciele u dorosłych a infekcje

Wysypka to częsty objaw, który może świadczyć o infekcji bakteryjnej lub wirusowej na skórze. Dlatego należy zwracać uwagę również na inne objawy, które pojawiają się wraz z wysypką, ale także przed jej wystąpieniem i po jej ustąpieniu.

Wirusowe choroby z wysypką to charakterystyczne dla wieku dziecięcego: różyczka, rumień nagły (trzydniówka), odra i ospa wietrzna. Sporadycznie mogą one wystąpić również u dorosłych, jednak ich przebieg jest u nich znacznie cięższy niż u młodszych pacjentów. U dorosłych wysypka wirusowa wywołana jest zwykle przez wirus ospy (herpesvirus varicella zoster - VZV), który pozostaje w uśpieniu po przebytej chorobie i uaktywnia się w dogodnych dla siebie warunkach, np. w okresie spadku odporności. Nazywana jest półpaścem. Zmiany na skórze występują po jednej stronie ciała i układają się w charakterystyczne linie wzdłuż nerwów. Przybierają formę czerwonych plamek, które po kilku dniach zmieniają się w grudki, a następnie pęcherzyki wypełnione płynem. Po kilku dniach pęcherzyki pękają i powstają nadżerki, które stopniowo pokrywają się strupami. Podczas półpaśca występują również inne objawy jak mrowienie, świąd i ból w miejscach gdzie powstały wykwity oraz znaczne osłabienie i ból głowy. Wiele symptomów, szczególnie tych na skórze pojawia się przed wykwitami (objawy przepowiadające). Najbardziej niebezpieczny jest półpasiec oczny i uszny. Choroba może trwale uszkodzić te narządy.

Innym częstym schorzeniem wirusowym u dorosłych występującym z wykwitami na skórze jest opryszczka. Pojawia się ona na ustach, w okolicach intymnych, ale może wystąpić również w innych miejscach na skórze czy błonach śluzowych. Choroba ta często nawraca w okresach osłabienia organizmu, ponieważ wirus opryszczki przebywa w uśpieniu w organizmie gospodarza, podobnie jak VZV. Pierwszymi objawami opryszki są mrowienie i swędzenie, następnie na pograniczu skóry i czerwieni wargowej pojawiają się grudki, a po nich pęcherzyki wypełnione surowicą. Po ich pęknięciu widoczne są nadżerki, które pokrywają się strupem. Po zasklepieniu się zmiany strupek odpada. Choroba przebiega podobnie również gdy wirus umiejscawia się w innych miejscach.

Bostonka to kolejna choroba wirusowa przebiegająca z dość charakterystyczną wysypką. Jest ona typowa dla małych dzieci, ale zdarza się, że w okresie osłabionej odporności występuje również u dorosłych. Wysypka pojawia się początkowo w jamie ustnej, a następnie jako grudki lub niewielkie plamki na dłoniach i stopach. U dorosłych przebieg infekcji jest cięższy niż w przypadku dzieci. Chorobie towarzyszy znaczne osłabienie i gorączka. Infekcja trwa zwykle 7 – 10 dni.

Krostki na ciele mogą świadczyć również o zakażeniu bakteryjnym. Najczęściej wywołane są one przez paciorkowce i gronkowce. Do tego typu zakażeń należą:

• Liszajec zakaźny – zmiany w formie pęcherzyków zwykle umiejscawiają się wokół nosa i ust. Pęcherzyki pękają i powstają strupy o charakterystycznym miodowym zabarwieniu.
• Szkarlatyna – na skórze pojawiają się drobne, różowe i szorstkie plamki, a oprócz objawów skórnych również gorączka, ból gardła, kaszel i wymioty.
• Zakażenie meningokokowe – choroba charakteryzuje się nagłym początkiem i wysoką gorączką. W jej przebiegu pojawia się kilka rodzajów wysypek, m.in. plamki i pęcherzyki w postaci ognisk krwotocznych.

Wysypka alergiczna

Jeśli przyczyną wysypki nie są drobnoustroje chorobotwórcze za powstanie wyprysków na skórze zapewne odpowiadają alergeny. Czynnikiem wywołującym miejscowy odczyn alergiczny są uczulające składniki pokarmowe, pyłki, jad owadów, metale, kosmetyki, detergenty i wiele innych. Za przyczynę wystąpienia zmian atopowych (alergicznych) uznaje się również stres. Alergeny oddziałują na układ odpornościowy i prowadzą do wystąpienia stanu zapalnego. Na skórze pojawia się zaczerwienienie, świąd i wysypka, tzw. pokrzywka. Zmiany mogą pokrywać mniejsze bądź większe obszary ciała, charakterystyczne jest to, że występują one symetrycznie, np. w zgięciach obu kończyn.

Wysypka w miejscach intymnych

Wysypka w miejscach intymnych często powstaje na skutek alergii. Czynnikami wyzwalającymi odczyn alergiczny są zwykle składniki preparatu piorącego lub płynu do higieny intymnej. Inne popularne zmiany w okolicach warg sromowych to prosaki. Te drobne cysty zastoinowe spowodowane są nadmiernym rogowaceniem naskórka w okolicach mieszków włosowych. Dochodzi wówczas do zatykania przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych i powstawania ropnych zmian. Są one niegroźne, ale stanowią defekt wizualny.

Niekiedy wysypka w okolicy miejsc intymnych może oznaczać poważniejszy problem. Warto zwrócić uwagę na inne objawy towarzyszące wypryskom. Mogą one wskazywać na zarażenie jedną z chorób przenoszonych drogą płciową, a należą do nich m.in.:

• opryszczka narządów płciowych – drobne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym zmieniają się w bolesne nadżerki,
• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego w formie kłykcin kończystych,
• kiła pierwotna – pojawienie się pojedynczej twardej krostki na wargach sromowych, a następnie owrzodzenia o równych brzegach,
• kiła wtórna – na wargach sromowych pojawiają się krosty i grudki, które powiększają się i przekształcają w nadżerki, zmiany postępują, a ich wydzielina staje się bardzo zakaźna,
• liszaj twardzinowy – białe grudki wraz z towarzyszącym swędzeniem miejsc intymnych.

Co na wysypkę? – leczenie wysypki

Swędzące krostki na ciele są dość problematyczne, a niekiedy trudno ustalić ich przyczynę. Jest to jednak bardzo istotny aspekt, ponieważ wysypkę na ciele należy leczyć zarówno objawowo jak i przyczynowo. W celu łagodzenia objawów związanych z wysypką, głównie zaczerwienienia i świądu zwykle stosuje się miejscowo glikokortykosteroidy. Największe zastosowanie mają one w leczeniu wysypki alergicznej. Aby zwalczyć przyczynę wysypki sięga się po leki przeciwbakteryjne (antybiotyki), przeciwwirusowe lub przeciwalergiczne. Adekwatnie do etologii powstałej zmiany skórnej.

Niekiedy wysypka, głównie ta związana z alergią, ustępuje samoistnie po kilku dniach. W aptece dostępne są doustne leki na alergię bez recepty, które można zastosować u dorosłych w przypadku pojawienia się miejscowego odczynu alergicznego. Jeśli wysypka nie obejmuje dużego obszaru można zastosować hydrokortyzon w kremie, ale nadaje się on jedynie do krótkotrwałego użycia. Pozwoli załagodzić objawy związane ze stanem zapalnym, tj. świąd, pieczenie i zaczerwienienie. Bez recepty dostępne są również kremy przeciwwirusowe, które sprawdzą się w przypadku opryszczki oraz maści na problemy skórne z antybiotykami.

Czerwone krostki na ciele u dorosłych, które zajmują duży obszar to niepokojący symptom, który warto skonsultować z lekarzem. Tym bardziej jeśli dodatkowo pojawiają się inne niepokojące objawy czyli gorączka, złe samopoczucie i inne oznaki infekcyjne. Warto skonsultować wysypkę na skórze ze specjalistą również gdy utrzymuje się ona dłużej lub gdy powiększa się bądź zaognia. Wysypka na całym ciele może być objawem alergii, ale również niosącej za sobą liczne powikłania, choroby zakaźnej.