Prawidłowe ciśnienie i puls u osób starszych

Przyczyny i objawy problemów z ciśnieniem u osób starszych

Nadciśnienie tętnicze to powszechnie występująca wśród osób starszych (powyżej 65. roku życia) choroba. Może ona dotyczyć nawet 60-80% pacjentów w tej grupie wiekowej. Wraz z wiekiem i postępującym procesem starzenia organizmu dochodzi do przebudowy ściany aorty. Staje się ona (podobnie jak inne duże tętnice) mniej elastyczna, grubsza i bardziej sztywna. Światło naczyń ulega zwężeniu. Spada też wydolność nerek, które mają istotny wpływ na ciśnienie krwi. Na rozwój nadciśnienia u osób starszych wpływa również zespół kruchości, który dotyczy znacznej części pacjentów w podeszłym wieku. Wiąże się on z postępującym spadkiem wydolności i stopniowym pogarszaniem się funkcjonowania narządów, co z kolei wpływ na obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej.

Wysokie ciśnienie u osób starszych może przez długi czas przebiegać bezobjawowo. Pacjenci nie odczuwają żadnych niepokojących dolegliwości, dlatego bez regularnego mierzenia ciśnienia krwi, nadciśnienie może pozostać nierozpoznane nawet przez kilka lat, aż do momentu rozwoju powikłań (np. zawału serca, udaru mózgu, uszkodzenia nerek). U części osób, podwyższone ciśnienie może jednak skutkować częstszymi bólami głowy, zawrotami głowy, łatwiejszym męczeniem się, szumami w uszach czy chociażby zaburzeniami snu.

U osób starszych, częściej niż u młodszych dorosłych, występuje też niedociśnienie. Niskie ciśnienie u starszej osoby często przebiega pod postacią hipotonii ortostatycznej. Oznacza ona spadek ciśnienia skurczowego o co najmniej 20 mm Hg lub ciśnienia rozkurczowego o co najmniej 10 mm Hg w ciągu 3 minut od wstania do przyjęcia pozycji stojącej. U tych osób po wstaniu mogą wystąpić takie objawy jak:

• nagłe osłabienie,
• niewyraźne widzenie,
• zaciemnienie widzenia,
• bladość skóry,
• uczucie pustki w głowie,
• duszność,
• bóle w klatce piersiowej.

Prawidłowe ciśnienie u osób starszych

Klasyfikacja ciśnienia tętniczego u osób starszych jest taka sama jak dla pacjentów młodszych:

Za prawidłowe ciśnienie u 70-latków lub starszych pacjentów uznawane jest więc ciśnienie skurczowe nieprzekraczające 129 mm Hg i ciśnienie rozkurczowe wynoszące maksymalnie 84 mm Hg.

U osób w podeszłym wieku najczęstszą postacią nadciśnienia jest izolowane nadciśnienie skurczowe. Charakteryzuje się ono wysokim ciśnienie skurczowym (pierwsza wartość ciśnienia) oraz niskim ciśnieniem rozkurczowym u osób starszych. Jest ono wynikiem opisanych wyżej zmian do których dochodzi z upływem lat (m.in. zwiększenia sztywności ściany aorty, spadku jej elastyczności i zwężenia światła tętnicy). Wysokie ciśnienie skurczowe przy jednocześnie prawidłowym ciśnieniu rozkurczowym w wieku 70 lat stwarza pewne trudności w leczeniu. Leki obniżające ciśnienie tętnicze wpływają bowiem zarówno na ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Obniżenie ciśnienia skurczowego wiąże się więc z jednoczesnym spadkiem ciśnienia rozkurczowego, co może nie być korzystne dla zdrowia pacjenta.

Kiedy leczyć nadciśnienie u starszych pacjentów?

Choć kryteria dotyczące klasyfikacji nadciśnienia tętniczego u osób starszych nie różnią się od zakresu wartości przyjętych dla młodszych pacjentów, istotne rozbieżności dotyczą momentu wprowadzenia leczenia i celów terapeutycznych. Te w zależności od wieku wyglądają następująco:

Modyfikacja tabeli znajdującej się w Wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego – Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczy – 2019 rok.

Przed podjęciem decyzji o wprowadzeniu farmakologicznego leczenia nadciśnienia rozważa się stosunek korzyści wynikający z terapii do możliwego ryzyka z nią związanego. Jak widać, u osób powyżej 80. roku życia, leki wprowadza się przy wyższych wartościach ciśnienia niż u osób młodszych. Pierwszy cel leczenia oznacza obniżenie ciśnienia do określonych, zakładanych wartości po wprowadzeniu leczenia. Jeśli są one osiągnięte, a pacjent dobrze toleruje stosowane preparaty, zaleca się dążenie do uzyskania drugiego, ostatecznego celu terapeutycznego.

Prawidłowe ciśnienie u 90-latka z nadciśnieniem powinno więc ostatecznie wynosić mniej niż 150, ale nie mniej niż 130 mm Hg (ciśnienie skurczowe), a w przypadku ciśnienia rozkurczowego mniej niż 80, ale nie mniej niż 70 mm Hg. Jeśli natomiast cierpi on na izolowane nadciśnienie skurczowe, wartości te są inne, zgodne z podanymi w tabeli.

Jak podnieść ciśnienie u starszej osoby? Domowe sposoby na niskie ciśnienie

Niskie ciśnienie u osób starszych nie zawsze powoduje wystąpienie określonych objawów. Część pacjentów w podeszłym wieku ma niedociśnienie, ale nie odczuwa żadnych tego konsekwencji. Jeśli jednak niskie ciśnienie u osób starszych wpływa na codzienne funkcjonowanie, w pierwszej kolejności zalecane są metody niefarmakologiczne, które mogą poprawić komfort życia pacjentów. Osoby z hipotonią ortostatyczną często potrafią przewidzieć, w jakich sytuacjach odczują skutki niskiego ciśnienia. Warto więc zmienić swoje nawyki lub zmodyfikować otoczenie w taki sposób, aby konsekwencje niedociśnienia były jak najmniej odczuwalne. Pomocne może być stopniowe i powolne wstawanie z łóżka, unikanie gwałtownego podnoszenia się z krzesła, czy chociażby wstawienie pod prysznic krzesła i mycie się w pozycji siedzącej. U każdej osoby metody na niskie ciśnienie mogą być nieco inne. Warto obserwować swój organizm i analizować sytuacje, w których dochodzi do nagłego spadku ciśnienia.

Niskie ciśnienie u osób starszych czasami jest bardzo dokuczliwe. Gdy domowe sposoby na niedociśnienie są niewystarczające, można sięgnąć doraźnie po preparaty bez recepty, np. z niketamidem (Glucardiamid), które podniosą ciśnienie. W poważniejszych przypadkach lekarz może zalecić leki na niedociśnienie na receptę. O zagrożeniach związanych z niedociśnieniem przeczytać można w artykule: Niskie ciśnienie – czym grozi? Kiedy do szpitala?

Prawidłowy puls u osób starszych

Tętno, inaczej puls, to rytmiczny ruch tętnic, na który wpływa zarówno stan tętnicy (np. elastyczność jej ściany) oraz praca serca. Prawidłowa wartość tętna dla osób dorosłych wynosi ok. 70/minutę. Prawidłowy puls u osoby starszej to natomiast 60 uderzeń na minutę. Należy jednak mieć na uwadze, że są to pewne wartości orientacyjne, ustalone dla ogółu populacji. Przykładowo, osoby starsze, które od wielu lat są bardzo aktywne fizycznie, mogą mieć niższe tętno spoczynkowe niż ich rówieśnicy o niskiej aktywności. W każdym przypadku należy indywidualnie rozważyć możliwe przyczyny niskiego lub wysokiego pulsu u osób starszych. Generalnie warto regularnie badać ciśnienie i przeprowadzać pomiar tętna, aby móc odpowiednio wcześnie wykryć nieprawidłowości i zaburzenia, które w początkowym okresie rozwoju mogą nie powodować żadnych zauważalnych objawów.

Utrzymanie prawidłowego ciśnienia i pulsu u osób starszych jest niezwykle istotne dla zachowania zdrowia. Nieleczone nadciśnienie tętnicze może prowadzić do rozwoju różnorodnych powikłań, takich jak uszkodzenie i niewydolność nerek, przerost lewej komory mięśnia sercowego, niewydolność serca, zawał serca lub udar mózgu. W dzisiejszych czasach, dzięki szerokiej dostępności dobrej jakości ciśnieniomierzy można samodzielnie kontrolować zarówno ciśnienie, jak i tętno. Umożliwia to wczesne wykrycie niepokojących zmian i wdrożenie odpowiedniego postępowania, którego celem jest uzyskanie prawidłowego ciśnienia i tętna u osób starszych.