Cukrzyca ciążowa - objawy, zagrożenia, leczenie

Cukrzyca ciążowa- przyczyny, charakterystyka

Co to jest cukrzyca ciążowa? Trzeba wiedzieć, że w ciąży fizjologicznie dochodzi do spadku wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Insulinooporność spowodowana jest głównie wzrostem stężenia hormonów ciążowych, tj. estrogenów, progesteronu i laktogenu łożyskowego. W większości przypadków dochodzi do wzrostu produkcji insuliny, celem kompensacji zwiększonego zapotrzebowania na hormon. Nie mnie jednak u niektórych ciężarnych obserwuje się brak tego zjawiska. Gdy poziom insuliny w ciąży nie jest wystarczający wzrasta ilość glukozy we krwi. Mówimy wtedy o cukrzycy ciążowej.

Czynnikami ryzyka zwiększającymi prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń gospodarki węglowodanowej w ciąży są:

• nadmiar tkanki tłuszczowej,
• niska aktywność fizyczna lub jej brak,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca typu 2 w rodzinie,
• wiek ciężarnej (po 35. roku życia),
• porody dzieci o dużej masie urodzeniowej (> 4 kg),
• wcześniejsze zgony wewnątrzmaciczne,
• urodzenie dziecka z wadą rozwojową,
• rozpoznanie cukrzycy ciążowej we wcześniejszych ciążach,
• wielorództwo,
• zespół policystycznych jajników.

Cukrzyca ciążowa – normy. Przy jakich wartościach glikemii mówimy o cukrzycy w ciąży i jak wygląda diagnostyka? Otóż ze względu na znaczący wzrost zachorowań wprowadzono badania przesiewowe celem weryfikowania czy rozwija się u kobiety cukrzyca w ciąży. Szacuje się, że problem może dotyczyć nawet 10% ciężarnych. Jest to znaczny odsetek, a pod uwagę bierze się również zagrożenia zdrowotne dla mamy i rozwojowe dla płodu.

Według zaleceń badanie poziomu cukru we krwi powinno obejmować wszystkie ciężarne, które na pierwszej wizycie u ginekologa potwierdzającej ciążę mają dodatni wywiad w kierunku cukrzycy ciążowej. Gdy wynik jest prawidłowy oraz w przypadku wszystkich pozostałych ciężarnych między 24. a 28. tygodniem ciąży wykonuje się test obciążenia glukozą. Badanie polega na pomiarze poziomu cukru na czczo oraz po 1 i 2 godzinach od wypicia 75 g glukozy rozpuszczonej w 200 ml wody. Pomiędzy pomiarami pacjentka musi zostać w spoczynku.

Do badania warto też odpowiednio się przygotować. Zalecana jest dieta wysokowęglowodanowa 3 dni przed oznaczeniem, a ostatni posiłek należy spożyć co najmniej 8 godzin przed pierwszym pobraniem krwi. Oczywiście u pacjentek u których badanie poziomu cukru na początku ciąży dało wynik nieprawidłowy dokładniejsza diagnostyka jest podejmowana natychmiastowo. U nich też test obciążenia glukozą wykonuje się wcześniej a po 24. tygodniu jest on powtarzany.

Jednym z kryteriów do rozpoznania cukrzycy ciążowej są następujące wartości glukozy we krwi:

• na czczo ≥ 92 mg/dl (5,1 mmol/l),
• w 1 godzinie badania ≥ 180 mg/dl (10 mmol/l),
• w 2 godzinie badania ≥ 153 mg/dl (8,5 mmol/l).

Cukrzyca ciążowa- objawy

W kontekście rozpoznania cukrzycy u przyszłej mamy najważniejsza jest świadomość pacjentki i lekarza dotycząca ryzyka wystąpienia podwyższonego poziomu glukozy we krwi w ciąży. Stąd tak dużą wagę powinno przykładać się do wywiadu zebranego od ciężarnej. Ważne są też oznaczenia poziomu glukozy we krwi, wykonane zgodnie z zaleceniami specjalistów. Objawy cukrzycy ciążowej mogą być niespecyficzne i niezbyt nasilone.

Objawy cukrzycy w ciąży, które najczęściej zgłaszają pacjentki to:

• częste oddawanie moczu,
• wzmożony apetyt i pragnienie,
• nawracające infekcje dróg moczowych i okolic intymnych,
• spadek masy ciała,
• zaburzenia ostrości widzenia.

Skutki cukrzycy ciążowej dla dziecka, nieleczona cukrzyca ciążowa

Nadmiar glukozy krążący we krwi matki, która ma problem z jej metabolizmem, przechodzi przez barierę łożyskową. Dlatego też u płodu również występuje hiperglikemia. Odpowiedzią na nią jest wzrost produkcji insuliny u płodu. Hormon ten nie pokonuje bariery łożyskowej, więc jest syntetyzowany przez dziecko od 12. tygodnia życia.

Zmiany w gospodarce hormonalnej (wzrost produkcji insuliny) u płodu prowadzą do następujących zaburzeń:

• przerost tkanki mięśniowej i tłuszczowej,
• powiększenie serca i wątroby,
• wzrost masy urodzeniowej dziecka (> 4000 g),
• opóźnienie dojrzewania narządów (głównie płuc, wątroby oraz mięśnia sercowego),
• zwiększone ryzyko niedotlenienia wewnątrzmacicznego płodu, a co za tym idzie uszkodzenia układu nerwowego.

Podwyższony poziom glukozy we krwi niesie również konsekwencje zdrowotne dla matki oraz stwarza zagrożenie dla prawidłowego przebiegu ciąży. Znacznie częściej w takich przypadkach diagnozuje się nadciśnienie indukowane ciążą. Zwiększa się ryzyko rzucawki, urazów okołoporodowych, a sama ciąża rozwiązywana jest zwykle przez cięcie cesarskie. Stan hiperglikemii na etapie życia płodowego skutkuje u noworodka hipoglikemią, wzrostem poziomu bilirubiny. Niekiedy może generować kłopoty z oddychaniem czy zaburzenia krążenia.

Cukrzyca ciążowa to bardzo poważny problem zdrowotny w ciąży, który stanowi zagrożenie dla prawidłowego rozwoju płodu, a w niektórych przypadkach może zagrażać życia dziecka. Dlatego ważne jest, aby leczyć cukrzycę w ciąży i regularnie monitorować poziom glukozy we krwi matki.

Cukrzyca ciężarnych - dieta, leczenie

Celem terapii cukrzycy w ciąży jest osiągnięcie następujących wartości glukozy:

• na czczo i przed posiłkami: 70–90 mg/dl (3,3 – 5,0 mmol/l),
• godzinę po posiłkach: < 120 mg/dl (< 6,7 mmol/l).

Ciężarna samodzielnie i regularnie powinna wykonywać pomiary cukru we krwi według zleconego przez lekarza schematu. Samokontrola to jeden z elementów terapii cukrzycy ciążowej.

Podstawą leczenia cukrzycy w ciąży jest odpowiednia dieta i zmiana stylu życia. Jakie modyfikacje w odżywieniu oraz codziennych aktywnościach powinna wprowadzić przyszła mama, która zadaje sobie pytanie jak obniżyć cukier na czczo w ciąży, ale również w ciągu dnia?

Komponując posiłki należy zwrócić uwagę na ich ilość oraz jakość. Węglowodany powinny stanowić połowę spożywanych składników odżywczych, 30 % białko, a 20% tłuszcze w tym głównie nienasycone. Wszelkie produkty bogate w cukry powinny należeć do grupy węglowodanów „o niskim indeksie glikemicznym”. Dlatego w diecie preferowane są surowe warzywa (w tym warzywa strączkowe), niektóre owoce (np. jabłka, wiśnie), produkty zbożowe wieloziarniste, makaron z mąki razowej, dziki ryż, kasze, płatki zbożowe.

Zapotrzebowanie kaloryczne wynosi zwykle 35 kcal na każdy kilogram masy ciała kobiety. Należy pamiętać, że deficyty kaloryczne nie są zwykle zalecane. Konieczny jest bowiem stopniowy przyrost masy ciała ciężarnej. W ciągu dnia przyszła mama powinna spożywać 5 – 6 posiłków.

Warto pamiętać, że aktywność fizyczna zwiększa wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Dlatego jest ona tak ważna w kontekście normoglikemii u ciężarnych. Zaleca się im sport dostosowany do stanu zdrowia i samopoczucia. Preferowane formy aktywności to m.in. spacery, pływanie i odpowiednio dobrane ćwiczenia gimnastyczne.

Jeśli dieta cukrzycowa oraz regularna aktywność fizyczna nie pomogą unormować poziomu cukru we krwi ciężarnej konieczna jest insulinoterapia. Dobranie odpowiedniego preparatu oraz jego dawkowania leży po stronie lekarza diebetologa, który ma doświadczenie w leczeniu cukrzycy u ciężarnych. U kobiet w ciąży nie stosuje się doustnych leków na cukrzycę.

Cukrzyca ciążowa a poród

Czy przy cukrzycy ciążowej rodzi się wcześniej? Nawet 30 % dzieci, których mama chorowała na cukrzycę ciążową grozi wcześniactwo. Wiąże się ze wzrostem ryzyka takich powikłań jak: zespół zaburzenia oddychania, infekcje, niedotlenienie, krwawienia okołokomorowe i dokomorowe. Oczywiście wszystko zależy od tego w którym miesiącu ciąży nastąpi rozwiązanie, a także od stopnia zaawansowania cukrzycy u ciężarnej oraz jej prowadzenia.

Kiedy cukrzyca w ciąży jest ustabilizowana, a ciąża donoszona do 37. tygodnia, nic nie stoi na przeszkodzi, aby poród przebiegał w sposób naturalny. Rodząca musi mieć jednak stale monitorowany poziom cukru, a często dostaje również glukozę oraz insulinę w formie wlewu.

Nie mniej jednak, kiedy masa urodzeniowa dziecka przekracza 4,4 kg, pojawiają się nieprawidłowości w KTG, istnieje ryzyko powikłań u ciężarnej (retinopatia, nefropatia, zaburzenia kardiologiczne) oraz ryzyko niewspółmierności barkowej u noworodka zwykle wykonuje się cięcie cesarskie.

Cukrzyca ciążowa po porodzie

Od razu po porodzie młodej mamie podawana jest podskórnie insulina. Dawka hormonu jest jednak znacznie mniejsza od tej otrzymywanej pod koniec ciąży. Wszystko oczywiście zależy od kontrolowanego poziomu cukru we krwi. Mama i dziecko wymagają także dłuższej obserwacji po porodzie, dlatego zwykle wychodzą do domu dopiero po 5 – ciu dniach.

Cukrzyca ciążowa po porodzie normuje się już kilka dni po narodzinach maleństwa. Nie mniej jednak taki stan rzeczy predysponuje do rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości oraz wystąpienia podobnych zaburzeń w kolejnej ciąży. Oczywiście zalecana jest regularna kontrola glikemii szczególnie u pacjentek, u których cukrzyca ciążowa została rozpoznana już w I trymestrze. Występuje u nich jeszcze większe ryzyko pojawienia się zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Noworodek po narodzinach ma również monitorowany poziom cukru we krwi. Gdy jest on zbyt niski maluch otrzymuje kroplówkę z glukozą. Kiedy poziom cukru we krwi nie unormuje się konieczna jest obserwacja dziecka, co wiąże się z dłuższym pobytem w szpitalu po narodzinach. Zaburzenia tego typu mogą generować problemy rozwojowe u dziecka.

Odsetek ciąż powikłanych cukrzycą wzrasta z roku na rok. Ma to związek z wieloma czynnikami środowiskowymi, na które wpływ ma kobieta jeszcze przed ciążą. Jej właściwa masa ciała, prowadzona przez nią zdrowa, zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna w przyszłości zaowocują zmniejszeniem ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej. W końcu choroba ta może nieść ze sobą poważne skutki zdrowotne dla dziecka i zagrażać prawidłowemu przebiegowi ciąży. Warto więc zapobiegać cukrzycy ciążowej, ale także tej przed, jak i po ciąży.