Skutki palenia e-papierosów. Czy jest to rzeczywiście zdrowsza alternatywa dla tych tradycyjnych?

E-papierosy - czym charakteryzuje się ten zamiennik papierosa?

E-papieros pod względem nazwy wydaje się produktem bezpiecznym i zdrowym w porównaniu do tradycyjnych wyrobów tytoniowych. Niestety - są to tylko pozory, które z łatwością rozdmuchują twarde dane naukowe i liczne badania obserwacyjne wśród użytkowników e-papierosów (co gorsza również dzieci i młodzieży). Warto wziąć jednak pod uwagę, że dane o narażeniu na e-papierosy nie dotyczą długoterminowego stosowania, bo jest to wyrób stosunkowo nowy. 

Dlatego warto podkreślić, że trudno mówić o e-papierosie jako zamienniku papierosa ze względu na niepewność co do wieloletnich skutków jakie może powodować jego użytkowanie, które poznamy dopiero za naście lat. Gdyby jednak zestawić obok siebie e-papieros z typowym wyborem tytoniowym? Różnią się one techniką i mechanizmem uwalniania nikotyny, odmiennym nośnikiem nikotyny i nieco innymi substancjami toksycznymi na jakie narażony jest użytkownik (pod względem jakościowym i ilościowym).

W podsumowaniach nasuwa się jednak jeden wniosek - e-papieros to nie jest bezpieczny zamiennik papierosa jak może się wielu osobom wydawać. Często błędnie opiera się na węchowej ocenie samego “dymu”, który w porównaniu z tradycyjnym papierosem nie śmierdzi.

Co to jest E-papieros?

Warto odnieść się do oficjalnej przyjętej definicji “co to jest e-papieros”? To elektroniczna forma dostarczania nikotyny do organizmu i jednocześnie rodzaj urządzenia, który wykorzystuje płynny roztwór (liquid) nasycony nikotyną. Co jednak zawiera wspomniany liquid? Zawiera m.in. glikol propylenowy, glicerol, wodę, etanol i nikotynę w różnych stężeniach (od 0 do 20 mg/ml).  E-papieros składa się z 3 podstawowych części: zbiornik na liquid, element ogrzewający płyn z nikotyną i zasilanie w formie baterii lub wewnętrznego akumulatora.

Warto wiedzieć, że wspomniany liquid jest podgrzewany do wysokiej temperatury (ok. 200°C). W efekcie wytwarza się szereg szkodliwych związków jak acetaldehyd, formaldehyd, akroleina, propanal, aceton, o-metyl-benzaldehyd, karcynogenne nitrozoaminy, metale ciężkie (nikiel, kadm, arsen, ołów), diacetyl (stosowany jako wzmacniacz smaku, który odpowiada m.in. za zarostowe zapalenie oskrzelików).

Czytając listę tych szkodliwych substancji nic dziwnego, że nasuwa się pytanie - co jest bardziej szkodliwe papierosy czy e papierosy?

E-papieros a tytoń podgrzewany

Warto mieć na uwadze, że nałóg nikotynowy przybrał jeszcze inną formę. Jest nią podgrzewany tytoń, który wykorzystuje proces podgrzania, a nie spalania tytoniu, co ma przekładać się na mniejszą ilość szkodliwych związków dla zdrowia, którą dostarcza się do organizmu. Zatem tytoń podgrzewany wykorzystuje również “technikę grzewczą” podobnie jak e-papieros. Jednak w obu przypadkach efekty długofalowe są nieznane.

Skutki palenia e- papierosów u dzieci i nastolatków

Stosowanie e-papierosów i innych produktów do waporyzacji u dzieci i nastolatków ma zbliżony, ale nie identyczny efekt jak u dorosłych. Jednym z podobieństw jest dolegliwość znana jako EVALI (E-Cigarette or Vaping-Associated Lung Injury), czyli uszkodzenie płuc związane ze stosowaniem elektronicznych papierosów lub waporyzatorów.

Warto z pewnością wspomnieć, że organizm dzieci i młodzieży rozwija się, dlatego palenie e-papierosów niewątpliwie szkodzi funkcjonowaniu ich mózgu i całemu procesowi dojrzewania. Efekty niestety są widoczne - u osób palących częściej diagnozuje się zaburzenia nastroju w tym depresję, a także pogorszenie myślenia, uczenia się i koncentracji. Dodatkowo narażenie na innego rodzaju nałogi wzrasta (np. tradycyjne papierosy) i obserwuje się zaburzenia neurorozwojowe.

E-papierosy oddziałują również na inne układy funkcjonalne u dzieci, są to m.in. układ oddechowy i sercowo-naczyniowy. Warto jednak podkreślić fakt, że e-papierosy powodują, podobnie jak u dorosłych, zmiany behawioralne. Dlatego w przypadku dzieci i młodzieży również obserwuje się głód nikotynowy, a jego objawami są drażliwość, niepokój, problemy ze snem.

Czy e-papierosy bez nikotyny są szkodliwe?

Stosowanie e-papierosów z liquidami bez nikotyny jest również szkodliwe. Proces podgrzania płynu generuje dostanie się do dróg oddechowych szkodliwych organicznych związków lotnych. Dlatego e-papieros bez nikotyny dla dzieci to również szkodliwa dla zdrowia forma, z której nie powinny one korzystać. Oprócz tego e-papieros jako urządzenie może być wypełniony liquidem zawierającym inne niż nikotyna związki uzależniające. Najczęściej wymienia się składniki pochodzące z konopii jak THC. Badania sprawdzające skład liquidów niejednokrotnie wskazują na obecność nikotyny w “rzekomym” beznikotynowym liquidzie do e-papierosów.

Szkodliwość e-papierosów - najnowsze badania

E-papierosy wpisały się już na dobre jako produkt szkodliwy o nie do końca odkrytym potencjale pod względem zagrożenia dla zdrowia. Teoretyczna korzyść jaką miał nieść e-papieros w porównaniu do tradycyjnego wyrobu szybko okazał się jednak mrzonką. Bardzo typową chorobą związaną z elektronicznymi papierosami i innymi produktami do waporyzacji jest wspomniana choroba znana jako EVALI. Na co skarży się pacjent dotknięty uszkodzeniem płuc związanym ze stosowaniem elektronicznych papierosów? Są to takie objawy jak duszność, kaszel, świszczący oddech, upośledzona czynność płuc, mniejsze natlenowanie krwi. Część pacjentów, która nie padnie ofiarą EVALI również zmaga się z objawami jak podrażnienie dróg oddechowych (górnych i dolnych) oraz zwiększone ryzyko chorób oskrzeli i płuc.

Badania pokazują, że e-papierosy wpływają również na inne układy powodując określone dolegliwości jak:

• zmiany zapalne w jamie ustnej - częstsze uszkodzenia nabłonka, zmiany zapalne języka, suchość, ból gardła, zapalenie kącików ust,
• dolegliwości przewodu pokarmowego - nudności, wymioty, biegunka, zwiększone ryzyko krwawienia,
• przyspieszone bicie serca, wzrost ciśnienia,
• bóle głowy, niepokój, drażliwość, bezsenność, zawroty głowy, problemy z pamięcią, głód nikotynowy,
• niewydolność nerek,
• podrażnienie oczu, skóry (kontaktowe zapalenie).
   

Spora część badań potwierdza, że stosowanie e-papierosów wiąże się z niższym stężeniem wielu substancji o potencjale rakotwórczym. Ich poziom jest jednak na tyle istotny, że nie można ich pominąć w aspekcie pośredniego wpływu na patogenezę raka, a są to m.in. metale ciężkie (kadm, ołów), mające właściwości mutagenne. Jakie potencjalne choroby pojawią się od e-papierosa? Są to z pewnością zmiany w obrębie układu oddechowego jak EVALI. Oprócz tego składniki wdychane z e-papierosów są sprawcami stanów zapalnych m.in. w jelitach, co predysponuje do przewlekłych chorób jelit np. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Dodatkowo dym uwalniany z e-papierosów wykazuje właściwości cytotoksyczne, wzmaga stres oksydacyjny, zaburza funkcję śródbłonka naczyniowego i zwiększa ryzyko zakrzepów. Dlatego e-papierosy mogą być również sprawcami zwiększonego ryzyko zawału serca czy udaru mózgu.

Co jest bardziej szkodliwe papierosy czy e-papierosy?

To zależy. Mimo, że pytanie jest palące - nie ma jednoznacznej odpowiedzi na nie. Część badań pokazuje, że e-papierosy mogą przynieść mniej szkody w porównaniu do tradycyjnych wyrobów tytoniowych. Mimo wszystko miłośnicy i zwolennicy e-papierosów są nadal narażeni na zmiany zapalne układu oddechowego, pokarmowego, a także objawy ze strony serca, ciśnienia i działanie neurotoksyczne. W przypadku tradycyjnego papierosa mówimy o 7 tysiącach szkodliwych związkach i substancjach, gdzie 70 z nich jest silnie rakotwórcza. Są to m.in. cyjanowodór, arsen, kadm, tlenek węgla czy pierwiastki promieniotwórcze, takie jak Polon-210, które znajdują się w liściach tytoniu i są uwalniane podczas jego palenia.

W przypadku e-papierosów skład liquidu jest zróżnicowany, a niekiedy niezgodny z deklarowaną etykietą. Często w ich składzie znajdują się zanieczyszczenia, które nie powinny się tam znaleźć i mogą pochodzić z niedostatecznie oczyszczonych składników używanych do produkcji liquidów do e-papierosów. W związku z tym stwarza to nowe i nieznane w skutkach konsekwencje - nie wiadomo z jakim niebezpiecznym związkiem użytkownik będzie mieć do czynienia. Oprócz tego brakuje regulacji prawnych określających skład i normy (oprócz dopuszczalnej maksymalnej ilości nikotyny w 1 ml liquidu), które zakazałyby wprowadzenie niektórych produktów na rynek ze względu na wady jakościowe i/lub ilościowe.