Preparaty na rzucenie palenia- jak wybrać najlepszy sposób na wygranie walki z nałogiem?

Co to jest nikotyna i jak działa na nasz organizm?

Nikotyna to alkaloid, którego głównym źródłem jest roślina - tytoń szlachetny. Związek ten w ludzkim organizmie odpowiada m.in. za działanie stymulujące. Po jego zastosowaniu następuje wzrost adrenaliny, co wiąże się z ograniczeniem głodu, bólu i przyspieszoną pracą serca. Najważniejsze są jednak potencjał uzależniający tej substancji  i jego mechanizm - jaki jest wpływ nikotyny na organizm, a w szczególności na mózg? Nikotyna to substancja psychoaktywna i odpowiada za pobudzenie określonych struktur w mózgu. Dzieje się to za sprawą dopaminy i tzw. układu nagrody, który odpowiedzialny jest m.in. za odczuwanie przyjemności.

Na czym jednak polega uzależnienie na drodze nikotyna, dopamina i układ nagrody? Chodzi o regularność i powtarzalność pobudzania receptorów nikotynowych. W efekcie takiego działania poszczególne struktury mózgu stają się mniej wrażliwe na dotychczasowy poziom dostarczanej nikotyny. Są to zmiany neuroadaptacyjne, które wymagają stosowania coraz większych dawek dla uzyskania podobnego efektu. Po jakimś czasie układ nagrody również przestawia się na jeszcze wyższy poziom nikotyny, co wymusza na palaczu konieczność wzrostu dawki. Tym sposobem z kilku papierosów dziennie w ciągu kilku miesięcy dochodzi się do połowy lub całej paczki papierosów, aby osiągnąć ten sam poziom stymulacji.

Nikotynowa terapia zastępcza (NTZ) - co to jest?

Wielu palaczy utożsamia stosowanie nikotynowej terapii zastępczej z wypalanymi papierosami. Głównym argumentem jest to, że nikotyna działa na receptor nikotynowy niezależnie skąd pochodzi. Jednak NTZ pozwala na dostarczanie nikotyny w określonych i kontrolowanych dawkach, a także porach oraz postaci (np. plastry na rzucenie palenia, pastylki, tabletki do ssania, gumy do żucia). W wyniku tego procesu dawka nikotyny jest stopniowo zmniejszana. Co więcej organizm jest wolny od kilku tysięcy szkodliwych, rakotwórczych i kancerogennych substancji zawartych w dymie tytoniowym i w tym czasie oczyszcza się. W końcu przychodzi taki dzień, gdy pacjent staje się wolny od nikotyny pochodzącej z papierosów oraz tej z preparatów na rzucenie palenia.

Jakie leki z nikotyną dostępne są w ramach leczenia i terapii zwanej nikotynowa terapia zastępcza?

• gumy do żucia, pastylki do ssania na rzucenie palenia
• plastry na rzucenie palenia z nikotyną
• aerozol do jamy ustnej z nikotyną.

Jak rzucić palenie w pięć dni, czyli preparat na rzucenie palenia bez nikotyny

Podstawowym środkiem na rzucenie palenia obok nikotynowej terapii zastępczej jest cytyzyna. Substancja ta to alkaloid, podobnie jak nikotyna, ale pozyskiwany jest z innej rośliny - złotokapu. Ma zbliżoną budowę do nikotyny i podobne do niej skutki uboczne. W jaki sposób działa? Cytyzyna wiąże się z receptorem nikotynowym, jej wpływ jest słabszy niż nikotyny (mniej go pobudza). Nie mniej jednak cytyzyna silniej łączy się z receptorem nikotynowym i wyrzuca z niego nikotynę. Oddziałuje tym samym na mechanizm uzależnienia od nikotyny, w tym wydzielanie dopaminy. 

Cytyzyna oprócz działania ośrodkowego wykazuje również działanie obwodowe, czyli na resztę ciała poza mózgiem, podobnie jak nikotyna. Co dzieje się przy stosowaniu cytyzyny? Związek ten podnosi nieco ciśnienie i działa pobudzająco. Czy cytyzyna to najlepszy preparat na rzucenie palenia? Trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Ma ona jednak wiele plusów względem nikotynowej terapii zastępczej jak koszt - zwykle ogranicza się do 1 pudełka leku w kwocie ok 50 złotych i dość szybko pomaga zmniejszyć chęć na papierosa, bo już piątego dnia. Pewną niechęć może budzić schemat jej stosowania, który warto dobrze sobie rozpisać. Opakowanie zawiera standardowo 100 tabletek, które zużywa się w przeciągu 25 dni.

Jak wygląda dawkowanie cytyzyny? W pierwszych dniach przyjmuje się nawet 5-6 tabletek na dobę, w drugiej połowie (od 17. dnia) obowiązują już tylko 3 tabletki na dobę. Zupełny luz można odczuć w ostatnich dniach (21.-25. dzień), gdzie dawkowanie to 1-2 tabletki na dobę. Co więcej w pierwszych dniach stosowania leku nie ograniczamy ilości wypalanych papierosów. Chodzi o to, aby poczuć do nich niechęć. Dlatego łączy się przyjmowanie cytyzyny i palenie. 

Terapia rzucania papierosów na receptę

Rzucanie palenia to kwestia bardzo indywidualna. Może zdarzyć się, że typowe środki jak nikotynowa terapia zastępcza czy też tabletki z cytyzyną niestety zawiodą. Czy to oznacza, że nigdy nie rzucisz palenia? Niekoniecznie, ale potrzebne są inne leki - preparaty na receptę. Są nimi bupropion i wareniklina. Leki te reprezentują dwa różne mechanizmy działania, jednak oba pomagają zmniejszyć głód nikotynowy i odzwyczaić się od palenia papierosów oraz nikotynizmu. Niestety jedną z ich wad jest wysoka cena oraz konieczność uzyskania recepty lekarskiej.

Bupropion na nikotynizm

Bupropion należy do leków przeciwdepresyjnych i nie uzależnia. Jego mechanizm opiera się na modyfikacji neuroprzekaźnictwa noradrenaliny i dopaminy. Nasilone wydzielanie tych neuroprzekaźników w określonych obszarach mózgu ma przeciwnikotynowy potencjał, który wykorzystuje się w rzucaniu papierosów. Jak stosuje się bupropion na rzucenie palenia? Lek wprowadza się jeszcze w okresie palenia. Całkowite odstawienie nikotyny powinno nastąpić w przeciągu 14 dni od rozpoczęcia stosowania tego leku. Pierwsze 3 dni to 150 mg rano. Kolejne dni to 150 mg rano i wieczorem. Leczenie bupropionem to zwykle minimum 7 tygodni.

Wareniklina na rzucenie palenia

Wareniklina ma podobny wpływ na receptory nikotynowe jak cytyzyna. Jej stosowanie ma ograniczyć głód nikotynowy i zredukować objawy związane z abstynencją nikotyny. Cytyzyna i wareniklina wiążą się z receptorem nikotynowym nie wydłużając okresu uzależnienia. Pozwala to osłabić nieprzyjemne objawy związane z redukcją stężenia nikotyny w organizmie. Wareniklinę stosuje się w określonym schemacie dawkowania, które ustala lekarz. Lek z warenikliną stosuje się zwykle przez 12 tygodni. Okres całkowitego rzucenia palenia należy wprowadzić w ciągu 7-14 dni od rozpoczęcia stosowania warenikliny na rzucenie palenia. Lek z warenikliną jest skuteczniejszy niż nikotynowa terapia zastępcza.

Rzucanie palenia w ciąży

Wiele badań jest zgodnych co do tego, że palenie papierosów w czasie ciąży szkodzi dziecku i wpływa na spadek jego masy urodzeniowej. Oprócz tego zwiększa ono ryzyko przedwczesnego porodu (jak podają dane nawet w przypadku 1-2 papierosów dziennie). Dlatego nie ma bezpiecznej ilości papierosów w trakcie ciąży. Palenie ma również negatywny wpływ i zwiększa ryzyko ciąży pozamacicznej czy wystąpienie łożyska przodującego. U dzieci mam palących w okresie ciąży częściej stwierdza się choroby serca, płuc i oskrzeli, a także zespół nagłej śmierci łóżeczkowej.

Dlatego rzucenie palenia powinno być priorytetem dla przyszłej mamy zanim zajdzie w ciążę, a także gdy tylko się o niej dowie. Nieprawdą jest, że rzucenie palenia w pierwszym, drugim czy trzecim trymestrze nie przyniesie żadnych zmian. Wg badań obserwacyjnych rzucenie palenia opłaca się na każdym etapie ciąży.

Rzucanie palenia nigdy nie jest łatwe, jednak ciąża daje dodatkową motywację. Przyszła mama jest odpowiedzialna nie tylko za siebie, ale i za dziecko, które urodzi za kilka miesięcy. Dlatego to powinien być jej  główny cel, aby jak najszybciej rzucić palenie.

Jak kobieta w ciąży może rzucić palenie?

Czy w czasie ciąży można stosować leki jak gumy, pastylki czy plastry z nikotyną? Stanowią one zdrowszą postać niż palenie papierosów. Warto jednak wiedzieć, że nikotyna (niezależnie od jej źródła) to substancja, która zmniejsza przepływ krwi do macicy. Dlatego leki z nikotyną choć mogą pomóc rzucić palenie nie powinny być stosowane na własną rękę przez przyszłą mamę. O ich wdrożeniu może zadecydować lekarz. Najlepszym lekiem na rzucenie palenia w ciąży jest silna wola i samozaparcie. Warto sięgnąć również do alternatywnych metod jak np. medytacja.

Niestety leki i tabletki na rzucenie palenia na receptę jak wareniklina, bupropion jak również cytyzyna nie są wskazane do stosowania u kobiet w ciąży ze względu na ograniczone dane związane z ich bezpieczeństwem stosowania.

Jakie są zalety rzucenia palenia w czasie ciąży? 

Dzięki rzuceniu palenia w ciąży dziecko zacznie dostawać większe ilości tlenu oraz wartościowych związków odżywczych. Oprócz tego zmniejszy się ryzyko przedwczesnego porodu, wad serca i innych narządów u maluszka. Na niepaleniu zyska również sama mama - jej również polepszy się oddech, wydolność organizmu oraz wzrośnie poziom energii. Warto wspomnieć jeszcze, że rzucenie palenia to istotna oszczędność pieniędzy, które przyszła mama może przeznaczyć na całą gamę akcesoriów dla swojego maleństwa albo dla siebie samej.

Rzucenie palenia nie jest łatwe. Podstawą tego procesu jest jednak własna wewnętrzna decyzja i silna wola. Preparaty na rzucenie palenia z apteki mogą jedynie działać wspomagająco. Chodzi o to, żeby rzucić palenie raz na zawsze nie zaś jedynie na krótki czas.