Jak wybrać lek przeciwbólowy dla dziecka?

Paracetamol czy ibuprofen dla dzieci – który lek jest bezpieczniejszy i skuteczniejszy?

Paracetamol i ibuprofen to dwa leki najczęściej stosowane u dzieci. Różnią się mechanizmem działania i właściwościami. Paracetamol hamuje syntezę prostaglandyn w OUN (ośrodkowym układzie nerwowym), wykazując efekt przeciwgorączkowy. Działa też przeciwbólowo, ale nie posiada istotnego działania przeciwzapalnego. Inaczej jest w przypadku ibuprofenu. Związek ten działa zarówno ośrodkowo, jak i obwodowo. Blokuje wytwarzanie związków, których synteza indukowana jest stanem zapalnym. Ibuprofen działa więc zarówno przeciwgorączkowo, przeciwbólowo, jak i przeciwzapalnie.

W badaniach porównujących te leki przeciwbólowe dla dzieci wykazano pewną przewagę ibuprofenu w szybkości i skuteczności działania. Okazało się, że ibuprofen szybciej i bardziej efektywnie zmniejsza ból oraz gorączkę w ciągu pierwszych 24 godzin leczenia. W późniejszym okresie terapii różnica między ibuprofenem a paracetamolem nie jest już tak istotna. Należy jednak zaznaczyć, że analiza ta dotyczyła dzieci do 2. roku życia. U starszych dzieci co prawda obserwuje się nieco większą skuteczność ibuprofenu, ale różnica ta jest na tyle niewielka, że uważana za nieistotną.

Oba leki przeciwbólowe dla dzieci mają korzystny profil bezpieczeństwa. Oznacza to, że stosowane w zalecanych dawkach, przez krótki okres czasu są najczęściej dobrze tolerowane przez pacjentów i rzadko powodują występowanie działań niepożądanych. Działanie przeciwbólowe obu leków utrzymuje się średnio do 6 godzin.

Kiedy stosować leki przeciwbólowe u dzieci?

Lek przeciwbólowy dla dzieci może być stosowany w celu łagodzenia bólu o nasileniu słabym do umiarkowanego. Skutecznie zmniejsza ból uszu, ból głowy, bóle mięśni i gardła, które często występują w przebiegu infekcji wirusowych. Może być podawany również na ból zębów spowodowany wyrzynaniem się zębów mlecznych lub przeprowadzonym zabiegiem stomatologicznym. Lek przeciwbólowy dla dzieci stosuje się także w celu uśmierzenia bólu wywołanego urazem lub występującego po operacji (jeśli ma on umiarkowane nasilenie).

Syropy, czopki i tabletki przeciwbólowe, ze względu na jednoczesne działania przeciwgorączkowe, podaje się także  w celu obniżenia ciepłoty ciała. W zależności od miejsca przeprowadzania pomiaru, gorączka stwierdzana jest przy nieco innej wartości:

• pod pachą - temperatura ≥ 37,4,
• w ustach lub w uchu – temperatura ≥ 37,6,
• w odbycie – temperatura ≥ 38,0.

Pamiętajmy o tym, aby z dzieckiem do 3. miesiąca życia, które gorączkuje, udać się na konsultację lekarską. U małych pacjentów, gorączka może być jedynym objawem poważnej infekcji. Lekarz oceniając stan dziecka jest w stanie oszacować ryzyko wystąpienia poważnej choroby. Do lekarza należy udać się także z dzieckiem powyżej 3. miesiąca życia, jeśli temperatura ciała przekracza 39,0 stopni C.

Czy można podawać na zmianę ibuprofen i paracetamol?

W pierwszej kolejności zaleca się stosowanie pojedynczego leku przeciwgorączkowego dla dzieci – z paracetamolem lub ibuprofenem. Jeśli okazuje się on niewystarczająco skuteczny, często można się spotkać z zaleceniem naprzemiennego podawania ibuprofenu i paracetamolu. Większość specjalistów nie zaleca jednak takiego schematu leczenia, ze względu na możliwe zjawisko indyferencji. Korzystniejsze może być natomiast jednoczesne podanie dwóch leków o różnym mechanizmie działania (takich jak ibuprofen i paracetamol), ponieważ w tym przypadku dochodzi do synergizmu ich działania – efekt działania jest większy niż po podaniu tych substancji oddzielnie.

Nie mniej jednak, w większości przypadków, zaleca się podawanie jednego leku przeciwbólowego i przeciwgorączkowego u dzieci. Dopiero wtedy, gdy takie postępowanie nie przynosi wystarczającego efektu, zaleca się rozważyć podawanie ibuprofenu i paracetamolu jednocześnie. Jeśli gorączka lub ból nie ustępują mimo leczenia, lekarz może zalecić inny lek, np. metamizol (krople Pyralgin). Często pomaga on obniżyć wysoką gorączkę, która nie zmniejsza się mimo stosowania innych leków przeciwgorączkowych.

Syrop czy czopki przeciwbólowe dla dzieci – jak wybrać odpowiednią postać leku na ból?

Dostępne są leki przeciwbólowe dla dzieci w tabletkach, kapsułkach, saszetkach z proszkiem do rozpuszczania, kroplach, syropach i czopkach. Preferowaną drogą podawania leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych jest droga doustna. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen szybko wchłaniają się po podaniu w formie płynnej. Czopki zalecane są głównie u dzieci, które wymiotują lub którym nie sposób (z różnych powodów) podać syropu. W przypadku czopków, znacznie trudniej jest określić jaka część leku zostanie wchłonięta do krążenia. Późniejszy może być też początek działania czopków przeciwbólowych. W pierwszej kolejności, jeśli jest taka możliwość, zalecana jest więc droga doustna.

Syropy przeciwgorączkowe z paracetamolem dla dzieci od pierwszych dni życia to m.in. Pedicetamol, Paracetamol Hasco Forte i Apap dla dzieci Forte. Syrop z paracetamolem może być stosowany u noworodków i niemowląt, choć warto pamiętać, że u najmłodszych pacjentów powinien  być on podany dopiero po konsultacji z lekarzem. U dzieci od 4. roku życia można zastosować też granulat Apap Junior, który podaje się bezpośrednio na język. Nie wymaga on popijania wodą.  

Syrop przeciwgorączkowy dla dzieci z ibuprofenem wskazany jest od ukończenia 3. miesiąca życia. Przykładowe preparaty to: Axoprofen Forte, Ibuprom dla dzieci Forte i Nurofen dla dzieci Forte. U starszych dzieci które bez trudu przełykają tabletki, można stosować również stałe postaci leków (zgodnie z ograniczeniami wiekowymi dla danego preparatu).

Maści przeciwbólowe dla dzieci zalecane są głównie w przypadku miejscowego bólu mięśni lub bólu będącego wynikiem urazu. Większość preparatów przeciwbólowych o działaniu miejscowym przeznaczona jest dla nastolatków. Wyjątkiem jest m.in. żel Naproxen Emo, który może być stosowany już od ukończenia 3. roku życia.

Jak stosować leki przeciwbólowe u dzieci?

Niezależnie od tego, czy sięgamy po ibuprofen czy paracetamol dla dzieci, dawkowanie u małych pacjentów (o wadze do 40 kg) powinno być dostosowane do masy ciała. Zalecane dawki to:

• 5-10 mg/kg podawane co 6-8 godzin – ibuprofen (maksymalna dawka dobowa to 30 mg/kg),
• 15 mg/kg podawane co 4-6 godzin – paracetamol (maksymalna dawka dobowa to 60 mg/kg).

U dzieci w wieku powyżej 12 lat oraz wadze przekraczającej 40 kg, można zastosować:

• 200-400 mg co 4-6 godzin – ibuprofen (maksymalna dawka dobowa to 1200-1600 mg),
• 750-1000 mg co 4-6 godzin – paracetamol (maksymalna dawka dobowa to 4000 mg).

Syrop przeciwgorączkowy dla dzieci ma wygodną postać do podania małym pacjentom. Umożliwia indywidualne dostosowanie dawki do masy ciała. Płynna postać leku wpływa też na szybszy początek działania. Jeśli z różnych powodów, nie sposób podać dziecku leku drogą doustną lub dziecko wymiotuje, alternatywą są czopki. Podając dziecku czopki należy pamiętać o wyborze dawki odpowiedniej do masy ciała, a także o tym, że tej postaci leku nie należy dzielić.