Zapalenie spojówek – objawy, przyczyny, leczenie i domowe sposoby

Zapalenie spojówek – jak często występuje?

Zapalenie spojówek to jedna z najczęściej występujących chorób oczu. Rozwija się powszechnie u osób w różnym wieku, o różnym statusie społecznym i zamieszkujących różne obszary świata. W zależności od przyczyny może nieco inaczej się objawiać. U większości osób choroba ta mija, bez żadnych komplikacji. Odpowiednio dobrane leki na zapalenie spojówek pomagają wyciszyć stan zapalny i w krótkim czasie po zastosowaniu poprawiają komfort widzenia pacjenta. 

Omawiając zapalenie spojówek, warto przypomnieć sobie, czym właściwie jest spojówka. Pozwoli to lepiej zrozumieć jej podatność na różnego rodzaju podrażnienie. Spojówka jest bowiem cienką i delikatną błoną, która pokrywa przednią, widoczną część gałki ocznej. Ta przezroczysta błona wyściela też od wewnątrz powieki. W obrębie powiek ma na swojej powierzchni charakterystyczne wypustki, przez co określana jest również jako spojówka tarczkowa. 

Spojówka pełni rolę ochronną i nawilżającą. Jedną z jej funkcji jest produkcja śluzu, który stanowi część filmu łzowego chroniącego oko nie tylko przed wysuszeniem, ale również przed podrażnieniem.

Zapalenie spojówek – przyczyny

Zapalenie spojówek u dziecka. Objawy, domowe sposoby i rodzaje zakażeń] lub osoby dorosłej może mieć różne podłoże – zakaźne lub niezakaźne. Do przyczyn zakaźnych zaliczamy infekcję wirusową, bakteryjną, grzybiczą, a także pasożytniczą. Do przyczyn niezakaźnych należy natomiast m.in. alergia i zespół suchego oka. Alergiczne zapalenie spojówek występuje głównie w okresie wiosennym i letnim, w zależności od tego, kiedy pylą rośliny, na które pacjent jest uczulony. Przy alergii na roztocze kurzu domowego czy też alergeny obecne w naskórku i ślinie zwierząt domowych, objawy alergicznego zapalenia spojówek mogę utrzymywać się cały rok, ulegając naprzemiennemu nasilaniu się i wyciszaniu. 

Zapalenie spojówek może być wywołane również takimi czynnikami zewnętrznymi jak wiatr, dym, intensywne promieniowanie UV, czy też składniki stosowanych kosmetyków, które dostały się w okolicę oka. Suche powietrze również może prowadzić do rozwoju stanu zapalnego. Podobnie jak uraz w obrębie oka lub choroby. Zarówno choroby oczu, jak i choroby ogólnoustrojowe mogą sprzyjać rozwojowi zapalenia spojówek.

Jak wygląda zapalenie spojówek?

Zapalenie spojówek – objawy tej choroby różnią się, w zależności od wywołującego ją czynnika. Dlatego też bez dokładnie przeprowadzonego wywiadu oraz zbadania pacjenta, trudno może być jednoznacznie określić źródło stanu zapalnego. Objawy, które mogą świadczyć o zapaleniu spojówek, to:

·         zaczerwienienie spojówki wyścielającej gałkę oczną, które jest wyraźnie widoczne, a także części wyścielającej powiekę. Przekrwienie może mieć różną intensywność. Silniejsze przekrwienie częściej występuje przy wirusowym zapaleniu spojówek niż przy alergii, choć nie jest to sztywną regułą,

·         wydzielina – ropna lub śluzowo-ropna wydzielina często jest oznaką zapalenia spojówek o podłożu bakteryjnym. Jeśli źródłem choroby są wirusy lub alergia, pojawia się wydzielina wodnista, przezroczysta. Występuje ona również u pacjentów, u których stan zapalny jest wynikiem zespołu suchego oka,

·         swędzenie – bardzo intensywny świąd, któremu towarzyszyć może również swędzenie nosa, katar i kichanie, może wskazywać na podłoże alergiczne. Swędzenie nie jest jednak objawem zarezerwowanym tylko do alergii. Może być ono odczuwane również przy stanie zapalnym powodowanym przez bakterie lub wirusy, choć w tym przypadku, świąd nie jest zazwyczaj tak intensywny,

·         uczucie ciała obcego w oku, 

·         łzawienie,

·         pieczenie,

·         obrzęk powiek i skóry w okolicy oka.

Zapalenie spojówek – objawy mogą dotyczyć jednego lub obojga oczu. Zapalenie spojówek o podłożu bakteryjnym zazwyczaj obejmuje obie gałki oczne. Wirusowe zapalenie spojówek często rozpoczyna się w obrębie jednego oka, ale po pewnym czasie infekcja rozprzestrzenia się również na drugie oko. Obojga oczu najczęściej dotyczy też alergiczne zapalenie spojówek. 

Zapalenie spojówek – ile trwa?

Zapalenie spojówek może trwać kilka dni, tygodni, a nawet miesięcy, w zależności od tego, co jest przyczyną choroby i jak jest ona leczona. Bakteryjne zapalenie spojówek zazwyczaj trwa ok. 7-10 dni. Jeśli do leczenia dość szybko zostanie wprowadzony antybiotyk, czas ten jest krótszy. Zapalenie spojówek powodowane przez wirusy najczęściej utrzymuje się dłużej. W ciągu pierwszych 3-5 dni objawy stopniowo ulegają nasileniu. Czas trwania choroby mieści się w zakresie 1-3 tygodni. Alergiczne zapalenie spojówek utrzymuje się natomiast tak długo, jak długo trwa kontakt z alergenem. Jak zostało już wspomniane, może ono trwać jedynie przez kilka tygodni lub miesięcy, a nawet przez cały rok, jeśli pacjent uczulony jest na alergeny stale obecne w jego otoczeniu i nie otrzymuje odpowiedniego leczenia.

Czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe?

Pewne rodzaje zapalenia spojówek są zaraźliwe, podczas gdy inne nie przenoszą się między kolejnymi osobami. Zapalenie spojówek powodowane przez bakterie, wirusy, grzyby i pasożyty jest zaraźliwe. Przy podłożu bakteryjnym, choroba jest zaraźliwa również w początkowym okresie po wprowadzeniu antybiotyku. Bardziej zaraźliwe jest wirusowe zapalenie spojówek. W tym przypadku chorobą można zarazić się przez kilkanaście dni po jej wystąpieniu. Zarazić można się przez bezpośredni kontakt z wydzieliną z oka pacjenta. Inną możliwością jest dotknięcie skóry lub przedmiotu, na którym mogą być patogeny. Oznacza to, że wirusowe lub bakteryjne zapalenie spojówek może przenieść się na kolejną osobę w wyniku uścisku dłoni, korzystania z tego samego opakowania kropli do oczu (lek do oczu łatwo może ulec zanieczyszczeniu, dlatego wskazane jest korzystanie z jednej butelki tylko przez jedną osobę), czy używania tego samego ręcznika.

Jednym z rodzajów omawianej choroby oczu jest chlamydiowe zapalenie spojówek. Schorzenie to wywoływane jest przez bakterie – chlamydie. Choć nie występuje ono powszechnie, ma charakter przewlekły i może prowadzić do poważnych komplikacji. Chlamydiowe zapalenie spojówek może trwać kilka lat, przebiegając z naprzemiennie występującymi okresami zaostrzeń i ustępowania objawów. Choroba ta przenoszona jest drogą płciową. Zarazić mogą się też noworodki podczas porodu. 

Alergiczne zapalenie spojówek, czy też zapalenie spojówek wywołane urazem, chorobą, zespołem suchego oka lub niekorzystnymi dla oczu czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wiatr, mróz czy promieniowanie UV, nie jest zaraźliwe.

Co na zapalenie spojówek stosować?

Zapalenie spojówek – leczenie zależy od czynnika, który wywołał chorobę. Ogólnie zalecić można chłodne okłady i płukanie worka spojówkowego z użyciem soli fizjologicznej. Płukanie pomoże pozbyć się patogenów, alergenów oraz innych drażniących cząstek, które dostały się do oka i wywołały stan zapalny. Dodatkowo, przy bakteryjnym zapaleniu spojówek lekarz może zadecydować o włączeniu do terapii antybiotyku. Nie każdy jednak przypadek infekcji bakteryjnej oka wymaga podania antybiotyku. Jeśli choroba przebiega łagodnie, ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. O podaniu do oka kropli i/lub maści z antybiotykiem decyduje lekarz.

Zapalenie spojówek o podłożu wirusowym leczone jest przy pomocy wspomnianych chłodnych okładów oraz kropli nawilżających. Przy tego rodzaju chorobie oczu bardzo ważne jest przestrzeganie zasad higieny. Czasami lekarz zaleca stosowanie leku przeciwwirusowego do oka. Dotyczy to m.in. sytuacji, w której zapalenie spojówek wywołane jest wirusem opryszczki. Przeciwwirusowe krople do oczu dostępne są jedynie na receptę, dlatego o ich stosowaniu również decyduje lekarz. 

Alergiczne zapalenie spojówek leczone jest przy pomocy różnego rodzaju preparatów miejscowych oraz doustnych. Bez recepty można sięgnąć po leki przeciwhistaminowe w postaci kropli, takie jak Oftahist, Azelastin COMOD czy Allergodil. Krople te działają stosunkowo szybko, skutecznie łagodząc dokuczliwe objawy alergii. Alternatywą są krople oczne z kromoglikanem sodu. Substancja ta zapobiega uwalnianiu histaminy, a także innych mediatorów reakcji alergicznej. Oznacza to, że niejako zapobiega ona wystąpieniu objawów alergii, ale nie będzie działać na dolegliwości, które już występują. Przykładowym preparatem z tym związkiem jest Allergo-Comod. Przy alergicznym zapaleniu spojówek o cięższym przebiegu, lekarz może zalecić krople do oczu dostępne na receptę.

Niezależnie od rodzaju zapalenia spojówek, można zastosować krople nawilżające, takie jak Hialeye Free, Hialeye Duo, Hyal-Drop Multi czy Hylo Gel. Przy zapaleniu spojówek warto wybierać krople bez konserwantów, ponieważ związki te mogą dodatkowo podrażniać oko i nasilać objawy choroby. Krople nawilżające są szczególnie pomocne, jeśli przyczyną zapalenia spojówek jest zespół suchego oka. Stabilizacja filmu łzowego i przywrócenie oku optymalnego nawilżenia sprawi, że stanie się ono mniej podatne na podrażnienie.

Zapalenie spojówek wiąże się z zaczerwienieniem i podrażnieniem oczu, na które pacjenci dość często stosują krople obkurczające z tetryzoliną (np. Starazolin, Visine Comfort). Po podaniu do worka spojówkowego, krople te w dość krótkim czasie powodują zwężenie naczyń krwionośnych, co prowadzi do ustąpienia zaczerwienia i obrzęku. Należy jednak mieć na uwadze, że krople te powinny być stosowane jedynie krótkotrwale, nie dłużej niż kilka dni. Dłuższa aplikacja może bowiem prowadzić do tzw. efektu z odbicia, co skutkuje nasilonym przekrwieniem oka. 

Zapalenie spojówek – domowe sposoby 

Domowe sposoby, które mogą być pomocne przy zapaleniu spojówek to:

·         zimne okłady – zostały one już kilkukrotnie wspomniane we wcześniejszej części artykułu. Chłodne okłady powodują obkurczenie naczyń krwionośnych, co wiąże się ze zmniejszeniem zaczerwienia. Chłód łagodzi też świąd i pieczenie, dzięki czemu może chociaż chwilowo poprawić komfort pacjenta zmagającego się z zapaleniem spojówek,

·         przepłukiwanie worka spojówkowego przy użyciu soli fizjologicznej lub nawilżających kropli do oczu – płukanie pomaga tymczasowo usunąć wydzielinę z oczu i pozbyć się cząstek wywołujących podrażnienie,

·         ziołowe okłady ze świetlika lub rumianku – gazik jałowy nasączony ziołowym naparem można przyłożyć do powieki na 10-15 minut. Brakuje badań naukowych, które potwierdziłyby skuteczność ziół w leczeniu zapalenia spojówek, ale jeśli pacjent odczuwa ulgę po takich ziołowych okładach, nic nie stoi na przeszkodzie, aby korzystać z nich wspomagająco w leczeniu choroby,

·         unikanie pocierania oczu – pocieranie oka może nasilać stan zapalny i powodowane przez niego objawy.

Zapalenie spojówek to powszechna choroba oczu, która występuje niemalże u każdej osoby przynajmniej raz w życiu. Aby zapobiegać jej pojawieniu się, warto pamiętać o przestrzeganiu zasad higieny. Istotne jest częste mycie rąk, niekorzystanie z tych samych ręczników i kropli do oczu. Ważne jest również unikanie czynników, które mogą prowadzić do rozwoju zapalenia spojówek, takich jak alergeny, zanieczyszczenia powietrza i narażenie na bezpośredni nawiew powietrza w okolice twarzy. Pomocne jest też korzystanie z oczyszczacza powietrza. Zapalenie spojówek najczęściej ma łagodny przebieg. Stosowanie odpowiednich preparatów pomaga jednak złagodzić nieprzyjemne objawy, a w pewnych przypadkach ogranicza też rozprzestrzenianie się choroby na kolejne osoby.