Żywienie medyczne - czym jest terapia żywieniowa i jaką pełni rolę w procesie leczenia?

Terapia żywieniowa - czym jest i jak może być prowadzona?

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego określana jest również jako dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego (DŚSSPM). Jest to specjalna żywność, która powinna być przyjmowana pod kontrolą lekarza. Ma ona odpowiednio dostosowany skład lub została w pewien sposób przetworzona, aby zaspokoić potrzeby żywieniowe pacjentów, u których nie można osiągnąć tego dobrze zbilansowaną, normalną dietą. Żywność medyczna może być jedynym źródłem pożywienia lub jego uzupełnieniem. Jest bardzo ważnym elementem leczenia pacjentów, którzy mają trudność z przyjmowaniem, trawieniem, wchłanianiem, metabolizowaniem lub wydalaniem żywności lub jej określonych elementów.

Terapia żywieniowa polega na indywidualnej ocenie stanu odżywienia pacjenta, zapotrzebowania jego organizmu na poszczególne składniki odżywcze i doborze odpowiedniej żywności medycznej. Terapia żywieniowa zapobiega pojawieniu się niedożywienia, a w przypadku jego wystąpienia - jest niezbędnym elementem leczenia. Żywienie medyczne ma różną postać. Jeśli możliwe jest żywienie drogą naturalną, wybiera się preparaty doustne. Taka forma terapii żywieniowej jest najbardziej komfortowa dla pacjenta. Gdy nie jest możliwa lub jest niewystarczająca, wprowadza się żywienie dojelitowe z wykorzystaniem zgłębnika lub przetoki. Jeśli natomiast żywienie medyczne drogą przewodu pokarmowego w ogóle nie jest możliwe, pacjent jest odżywiany drogą pozajelitową (dożylną). Jednak zawsze, gdy istnieje choćby minimalna możliwość podawania choremu pokarmu lub płynów drogą mniej inwazyjną, warto z niej korzystać.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, a leki i suplementy diety - czym się różnią?

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego nie jest tą samą kategorią produktów, co leki ani suplementy diety. Stosowanie suplementów ma na celu uzupełnianie codziennej diety w składniki, których może brakować w spożywanych pokarmach. Jeśli wzbogacenie nimi diety jest niewystarczające lub zmiany w sposobie żywienia i wprowadzenie dodatkowych produktów spożywczych nadal nie zaspokaja zapotrzebowania pacjenta na energię i składniki odżywcze, konieczne jest wprowadzenie żywności medycznej. 

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego musi być indywidualnie dostosowana do potrzeb żywieniowych pacjenta, w oparciu o jego aktualny stan odżywienia i zapotrzebowania organizmu na poszczególne składniki. Żywność medyczna może całkowicie zaspokajać zapotrzebowanie żywieniowe chorego. Suplementy stanowią jedynie uzupełnienie codziennych posiłków i nigdy nie powinny stanowić jedynego źródła pożywienia. Bardzo często stosowane są bez konsultacji z lekarzem. Jest to kolejna cecha, która odróżnia te produkty od żywności medycznej.

Żywienie medyczne z definicji prowadzone powinno być przez doświadczonego w tym lekarza. Leki mają na celu najczęściej leczenie i zapobieganie chorobom. Stosuje się je również w celu wspomagania funkcjonowania organizmu. Żywienie w chorobie umożliwia natomiast leczenie i zapobieganie niedożywieniu, które może mieć zagrażające zdrowiu konsekwencje. 

Żywność medyczna w leczeniu i zapobieganiu niedożywieniu

Niedożywienie - co to? Niedożywienie jest poważnym problemem, który dotyczy wielu pacjentów. Występuje znacznie częściej niż jest rozpoznawane. Niedożywienie pojawia się, gdy w organizmie brakuje substancji żywieniowych, co zaburza jego funkcjonowanie zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Na początkowym etapie niedożywienia, organizm próbuje wyrównać braki, poprzez zwiększone wchłanianie określonych składników odżywczych lub korzystanie ze zgromadzonych zapasów. Jeśli niedożywienie nadal nie będzie leczone, procesy fizjologiczne zostają zaburzone, a u pacjenta pojawiają się określone objawy.

Niedożywienie pogarsza stan zdrowia chorego, wydłuża jego pobyt w szpitalu oraz powrót do zdrowia, zwiększa ryzyko rozwoju powikłań oraz śmiertelność. Rozwija się ono często u pacjentów, cierpiących na chorobę nowotworową, przebywających na oddziałach intensywnej terapii oraz osób starszych. Szacuje się, że nawet 35-55% chorych, którzy są przyjmowani do szpitala, jest niedożywionych. Jest to poważny i powszechny problem, który niestety często nie rozstaje rozpoznany i leczony, co wpływa na stan pacjenta i efektywność terapii. Na niedożywienie narażone są również osoby z zaburzeniami odżywiania (np. anoreksją), chorobami przewodu pokarmowego, które upośledzają trawienie lub wchłanianie składników odżywczych z pokarmu, chorobami neurologicznymi i psychicznymi.

Niedożywienie - objawy które mogą na nie wskazywać to:

• spadek siły mięśniowej,
• wolniejsze gojenie się ran,
• częstsze infekcje,
• suchość skóry, utrata jej sprężystości i elastyczności,
• nasilone wypadanie włosów,
• niedokrwistość,
• obrzęki,
• spadek temperatury ciała.

Jakie preparaty na niedożywienie można przyjmować doustnie?

Niedożywieniu można zapobiegać przy pomocy indywidualnie dopasowanej terapii żywieniowej. Preparaty na niedożywienie dostępne są w aptece w formie gotowych do spożycia odżywczych “drinków” oraz proszku, który rozpuszcza się w wodzie lub dodaje do pokarmu. Poszczególne produkty różnią się składem i przeznaczeniem. Część z nich jest wysokoenergetyczna, inne są wysokobiałkowe, a jeszcze kolejne - mieszane. 

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego - produkty muszą być dobrane dla konkretnego pacjenta i jego zapotrzebowania żywieniowego. Żywienie medyczne poprawia nie tylko stan zdrowia pacjenta, ale również odczuwany przez niego komfort życia. Oferowane są produkty zapewniające wsparcie żywieniowe dla diabetyków (osób chorujących na cukrzycę), osób cierpiących na chorobę nowotworową, choroby nerek oraz schorzenia neurologiczne. Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego zalecana jest u części pacjentów również w okresie przygotowania do operacji, a także po jej przebyciu. Niektóre produkty wspierają proces gojenia się ran, dlatego znalazły zastosowanie w leczeniu odleżyn i owrzodzeń.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego dla dzieci i dorosłych dostępna w formie gotowych płynów jest wygodna dla pacjenta. Produkt ten nie wymaga żadnego przygotowania. Jest gotowy do spożycia. Płynna forma jest przez wielu chorych lepiej tolerowana. Dzięki temu, pacjenci chętniej przyjmą odżywczy płyn niż stały posiłek. Chorzy mogą też wybierać spośród wielu różnych smaków produktów żywieniowych.

Przykładowe produkty żywieniowe dla dzieci to drinki Nutrikid, przeznaczone do podawania już od 1. roku życia. Co jeść w chorobie przy spadku apetytu? Można sięgnąć po płyn odżywczy Resource 2.0, Nutramil Complex lub Nutridrink Protein. Dla diabetyków przygotowano dedykowaną im żywność, np. Diasip. Dla pacjentów na początkowym etapie choroby Alzheimera przeznaczony jest płyn Souvenaid. Jako wsparcie procesu gojenia się ran można wykorzystać Nutridrink Skin Repair.

Żywność medyczna, dobrana przez lekarza w oparciu o stan odżywienia pacjenta, jego zapotrzebowania żywieniowego oraz stanu zdrowia, wpływa korzystnie na jakość życia. Pomaga utrzymać prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, pokarmowego oraz pracę mózgu. Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego stanowi zastrzyk energii, który sprzyja utrzymaniu aktywności. Terapia żywieniowa przyspiesza powrót chorego do zdrowia i wpływa korzystnie na jego samopoczucie. Większa świadomość i wiedza na temat niedożywienia oraz jego konsekwencji z pewnością może przyczynić się do szybszego rozpoznawania tego stanu i bezzwłocznego wprowadzenia żywienia medycznego.