Co to są hemoroidy? - objawy, rodzaje, diagnostyka, czynniki ryzyka

Co to są hemoroidy - rodzaje

Co to są hemoroidy? Jak wyglądają i jakie są ich rodzaje? Hemoroidy określane też jako guzki krwawnicze, są tak naprawdę prawidłowym, fizjologicznym elementem kanału odbytu. Przyjęło się jednak, że termin “hemoroidy” jest używany do określenia dolegliwości, które wywołane są przez powiększone guzki krwawnicze. Mówimy wówczas o chorobie hemoroidalnej lub żylakach odbytu.

Hemoroidy wewnętrzne są początkowo niewidoczne. Można je wyczuć jedynie w badaniu per rectum, czyli badaniu odbytu palcem, przeprowadzanym przez lekarza. Hemoroidy wewnętrzne, w miarę rozwoju choroby, mogą zacząć wychodzić poza kanał odbytu. Hemoroidy zewnętrzne są natomiast widoczne gołym okiem w okolicy odbytu.

Hemoroidy wewnętrzne można podzielić na 4 stopnie:

• hemoroidy 1 stopnia - guzki krwawnicze nie przemieszczają się poza kanał odbytu, jedynie lekarz wykonując odpowiednie badanie może je zauważyć,
• hemoroidy 2 stopnia - guzki wypadają poza kanał odbytu podczas wypróżniania, a następnie cofają się bez niczyjej pomocy,
• hemoroidy 3 stopnia - guzki krwawnicze wypadają poza kanał odbytu i trzeba je samodzielnie odprowadzić z powrotem,
• hemoroidy 4 stopnia - guzki są nieodprowadzalne, nie można ich ponownie umieścić w odbycie.

Hemoroidy - kogo dotyczą?

Choroba hemoroidalna występuje powszechnie. W zależności od źródła, schorzenie to dotyka 5-10% osób dorosłych. Na coraz większą zachorowalność na hemoroidy wpłynął niewątpliwie postęp cywilizacji. Z tego powodu, choroba hemoroidalna uznawana jest za jedną z chorób cywilizacyjnych. Dotyczy w niemalże równym stopniu kobiet i mężczyzn. Najczęściej, żylaki odbytu wykrywane są między 45. a 65. rokiem życia. Coraz częściej występują jednak również u młodszych osób. Rzadko natomiast rozwijają się poniżej 20. roku życia. Hemoroidy pojawiają się u wielu kobiet ciężarnych. Szacuje się, że problem ten doskwiera ok. 35% kobiet w ciąży.

Jak wyglądają hemoroidy?

Guzki krwawnicze uszczelniają odbyt. Chronią przed mimowolnym oddawaniem gazów lub stolca. Jak wygląda hemoroid? Ma postać poduszeczki. Zbudowany są z sieci naczyń krwionośnych, otoczonych włóknami kolagenowymi i elastynowymi. Jednym z elementów hemoroidu jest też tkanka mięśniowa, która przytwierdza guzek krwawniczy do podłoża i zapobiega zmianie jego pozycji.

Hemoroidy, pod wpływem pewnych czynników, zaczynają się powiększać. Dochodzi w nich do zwiększonego napływu krwi. Często nie jest możliwy już jej swobodny odpływ. Krew zaczyna więc zalegać w guzkach krwawniczych, a ich coraz większa objętość, z biegiem czasu utrudnia odprowadzenie do pozycji pierwotnej. 

Jak wyglądają hemoroidy zewnętrzne? Mają one sinawy kolor. Można je wyczuć pod wpływem dotyku, jako dość twarde guzki.

Hemoroidy - objawy

Żylaki odbytu - objawy które mogą pojawić się u pacjenta z chorobą hemoroidalną są bardzo zróżnicowane. U części osób, dolegliwości są łagodne i powodują minimalny dyskomfort. U innych, schorzenie to jest przyczyną silnego bólu i znacznego pogorszenia jakości życia. Najczęstszym objawem hemoroidów jest krwawienie z odbytu. Krew ma kolor jasnoczerwony. Można ją zauważyć podczas wypróżnienia. Krwawienie może być tym silniejsze, im większe jest wywierane parcie na stolec. Mimo że krew z odbytu najczęściej wynika właśnie z choroby hemoroidalnej, czasami ma też inne przyczyny. Cechą, która wskazuje na hemoroidy, jeśli jej zabarwienie. Przy żylakach odbytu, krew jest świeża i jasnoczerwona. Jeśli natomiast zauważymy krwawienie o ciemnoczerwonej barwie lub obecność skrzepów krwi, prawdopodobnie, ma ono inne źródło niż hemoroidy.

Kolejnym objawem jest ból odbytu. On również może mieć różne nasilenie. Czasem jest to po prostu lekki dyskomfort i uczucie podrażnienia. Część chorych odczuwa silny, ostry ból, który utrudnia im codzienne funkcjonowanie. Może być on szczególnie dokuczliwy podczas siedzenia. Objawy hemoroidów to również pieczenie i swędzenie odbytu, wyciekanie śluzu, a także popuszczanie stolca.

Co ciekawe, nie obserwuje się zależności między stopniem zaawansowania choroby a pojawiającymi się dolegliwościami. Objawy powiększonych, przekrwionych guzków krwawniczych nie są specyficzne. Oznacza to, że żaden symptom, mogący pojawić się przy hemoroidach, nie jest przypisany jedynie tej chorobie. Podobne dolegliwości mogą wystąpić również przy wielu innych schorzeniach, dlatego wymagana jest dalsza diagnostyka i znalezienie przyczyny dolegliwości.

Objawy choroby hemoroidalnej mogą bowiem być zbliżone do tych, które odczuwają pacjenci z chorobą zapalną jelit czy nawet chorobą nowotworową. W jednym z badań przeprowadzonych na grupie prawie 500 osób, okazało się, że spośród 63% uczestników przekonanych o obecności hemoroidów, zaledwie 18% naprawdę ją miało. 

Jak złagodzić objawy hemoroidów?

Objawy hemoroidów można łagodzić przy pomocy doustnych leków wzmacniających naczynia krwionośne oraz preparatów miejscowych w formie czopków i maści, które mogą przynieść ulgę przy swędzeniu, pieczeniu i bólu odbytu. Przy zastosowaniu takiego leczenia, do nawrotów dochodzi w 10-50% przypadków w ciągu kolejnych 5 lat. Hemoroidy mogą nawracać również po przebytych zabiegach chirurgicznych (będących formą leczenia choroby hemoroidalnej). W tych przypadkach, wskaźnik nawrotów jest niższy i wynosi mniej niż 5%.

Hemoroidy - przyczyny

Hemoroidy - przyczyny tej choroby nie są do końca poznane. Uważa się, że wpływ na rozwój choroby hemoroidalnej mogą mieć różne czynniki. U chorych obserwuje się zmiany we włóknach kolagenowych, które jak zostało wcześniej wspomniane, wchodzą w skład guzków krwawniczych. Prowadzi to do spadku elastyczności i sprężystości tkanek, oplatających naczynia krwionośne. Zmiany w obrębie włókien kolagenowych zaczynają pojawiać się już w III dekadzie życia. Stopniowa utrata elastyczności guzków krwawniczych skutkuje większą skłonnością do zastoju w nich krwi i wypadaniem hemoroidów poza kanał odbytu. 

Guzki krwawnicze odbytu mogą się powiększać i ulegać przekrwieniu również w wyniku zaburzonego przepływu krwi przez naczynia krwionośne. W prawidłowych warunkach, krew swobodnie do nich napływa, a następnie odpływa. Przy chorobie hemoroidalnej, obserwuje się większy napływ krwi do splotu naczyń. Nie w pełni wydolne ściany naczyń krwionośnych w połączeniu z zaburzonym swobodnym napływem i odpływem krwi skutkują zastojem krwi i powiększaniem się guzków krwawniczych.

Dawniej, hemoroidy na odbycie były uważane za konsekwencję nieprawidłowego odżywiania się, spożywania małej ilości błonnika i częstych zaparć. Zaparcia, jeśli są przewlekłe, rzeczywiście prowadzą do długotrwałego nacisku wywieranego na kanał odbytu, który może skutkować uszkodzeniem tkanek otaczających odbyt i przemieszczaniem się guzków krwawniczych. Obecnie uważa się, że zaparcia mogą wpływać na rozwój choroby hemoroidalnej, jednak nie w mniejszym stopniu niż biegunki i nie są one główną przyczyną żylaków odbytu.

Krwawienia z odbytu, ból, świąd i inne dolegliwości, będące wynikiem powiększonych guzków krwawniczych, częściej pojawiają się u osób, które przyjmują siedzącą pozycję podczas defekacji (wypróżniania się). Zalecana jest pozycja kuczna, dzięki której uzyskuje się odpowiedni kąt między odbytem a odbytnicą. Pozwala to na bardziej swobodne wydostanie się mas kałowych. Czynnikiem ryzyka rozwoju choroby hemoroidalnej jest również spędzanie dużej ilości czasu w toalecie. Wiele osób będąc w toalecie czyta książkę lub przegląda telefon. Zaleca się ograniczenie czasu pobytu w toalecie do 3-5 minut w ciągu dnia.

Na chorobę hemoroidalną bardziej narażone są osoby, u których dochodzi do wywierania zwiększonego nacisku na naczynia dolnych partii ciała. Oprócz wymienionych już zaparć, biegunek, przyjmowania pozycji siedzącej podczas wypróżniania i spędzania sporej ilości czasu  w toalecie, czynnikami ryzyka są też:

• nadmierna masa ciała,
• siedzący tryb życia,
• ciąża,
• ćwiczenia fizyczne z dużym obciążeniem, wymagające wstrzymywania oddechu,
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe - m.in. przyjmowanie zbyt małej ilości płynów i błonnika.

Guzek przy odbycie - wizyta u lekarza

Wiedząc jak wyglądają hemoroidy i jakie mogą powodować objawy, pacjenci często sami diagnozują u siebie chorobę hemoroidalną i sięgają po preparaty na hemoroidy bez recepty. Krwawiące hemoroidy, powodujące ból i swędzenie są dla wielu chorych wstydliwym problemem. W związku z tym odwlekają oni wizytę u lekarza i próbują leczyć się sami. Należy jednak mieć na uwadze, że taka samodzielna diagnoza obarczona jest wysokim ryzykiem błędu. Jak zostało przytoczone we wcześniej części artykułu, bardzo często jest ona nieprawidłowa. 

Zdiagnozowanie choroby hemoroidalnej jest możliwe po przeprowadzeniu przez lekarza wywiadu i wykonaniu badania proktologicznego. Wizyta u lekarza jest konieczna, jeśli:

• pojawiła się krew w stolcu - choć najczęstszą jej przyczyną rzeczywiście jest choroba hemoroidalna, może mieć też inne źródła. Z tego powodu zawsze wymaga przeprowadzenia diagnostyki,
• widać krew na papierze toaletowym lub na bieliźnie,
• hemoroidy wypadają podczas defekacji i wymagają ręcznego odprowadzenia lub nie da się ich z powrotem umieścić w odbycie,
• dolegliwości są bardzo nasilone i zaburzają komfort życia.
   

Hemoroidy zewnętrzne, hemoroidy wewnętrzne - objawy choroby mogą nawracać. Przyczyną nawrotów są te same czynniki, które pierwotnie powodują powiększanie się i pękanie guzków krwawniczych. Aby zapobiegać ponownemu pojawieniu się choroby hemoroidalnej, a także leczyć hemoroidy na ich początkowym etapie rozwoju, można stosować leki na żylaki z wyciągiem z ruszyczka ( np. Cyclo 3 Fort) lub zmikronizowaną diosminą (np. Diosminex Max, Diohespan Max), które uszczelniają naczynia krwionośne, redukują swędzenie i zmniejszają ryzyko krwawienia. Lekarz może zalecić również metody zabiegowe, które pozwalają pozbyć się dolegliwości wywoływanych przez hemoroidy.